The Company You Keep

Η εξαίρεση στον… κανόνα

2012, USA, 121 min

Ελληνικός Τίτλος: Ο Κανόνας της Σιωπής

Σκηνοθεσία: Robert Redford/Σενάριο: Lem Dobbs/Παίζουν: Robert Redford, Shia LaBeouf, Julie Christie, Susan Sarandon, Nick Nolte, Stanley Tucci, Chris Cooper, Terrence Howard, Anna Kendrick, Brendan Gleeson, Brit Marling, Sam Elliott

Ο Μπεν Σέπαρντ (Shia LaBeouf) ένας νεαρός φιλόδοξος δημοσιογράφος, αρχίζει να ερευνά σε βάθος τη σύλληψη της πρώην ακτιβίστριας Σάρον Σολάρζ (Susan Sarandon), ψάχνοντας για μια μεγάλη επαγγελματική επιτυχία. Οι έρευνες του τον οδηγούν στο Τζιμ Γκραντ (Robert Redford) έναν ηλικιωμένο δικηγόρο, για τον οποίο ανακαλύπτει ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για το Νικ Σλόαν, παλιό ακτιβιστή και συνεργάτη της Σολάρζ. Όμως ο Σλόαν εξαφανίζεται μετά τις αποκαλύψεις και ο Σέπαρντ αρχίζει να ακολουθεί τα ίχνη του σε μια πορεία διαφορετική απ’ αυτή που ο ίδιος είχε αρχικά φανταστεί…

Ο Robert Redford, ένας από τους πιο προοδευτικούς αμερικανούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες, με έντονη πολιτική δράση στο παρελθόν, επιστρέφει στη σκηνοθεσία στα 76 του χρόνια με ένα εξαιρετικό πολιτικό θρίλερ που ουσιαστικά ασχολείται με την περίφημη αντιεξουσιαστική αριστερίστικη οργάνωση Weather Underground, που άρχισε τη δράση της παράλληλα με τον πόλεμο του Βιετνάμ, με στόχο την ανατροπή της αμερικανικής κυβέρνησης. Οι μέθοδοι των Weathermen (όπως είναι πιο γνωστοί) βέβαια, κάθε άλλο παρά ειρηνικές ήταν, αφού αναλώθηκαν σε μια σειρά ληστειών και βομβιστικών επιθέσεων, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν το χαρακτήρα μιας τρομοκρατικής οργάνωσης. 

Ο Redford μεταφέρει στην οθόνη το ομώνυμο βιβλίο του Neil Gordon, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί μια ανοιχτή δίκη για τους Weather Underground, προσπαθώντας να αναλύσει τα κίνητρα και τις επιπτώσεις των πράξεων τους. Ακολουθώντας σε γενικές γραμμές το κλίμα του βιβλίου, ο Redford τοποθετεί τον ήρωα του ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν: οι πράξεις του παρελθόντος αποκαλύπτονται και ο Τζιμ/Νικ δεν μπορεί πια να συνεχίσει τη νέα ζωή που έχει διαλέξει. Προσπαθώντας να σώσει τη σχέση του με την 11χρονη κόρη του και να αποκαταστήσει το όνομα του, ο Νικ διασχίζει την Αμερική προσπαθώντας να εντοπίσει την παλιά του συνεργάτιδα και μεγάλο του χαμένο έρωτα. Στο οδοιπορικό αυτό έρχεται σε επαφή με τους παλιούς του συντρόφους που ζουν με νέες ταυτότητες όπως αυτός και ουσιαστικά κάνει τον απολογισμό και την αυτοκριτική ολόκληρης της οργάνωσης των Weathermen, που τα παλιά μέλη της είναι πια κουρασμένοι, βολεμένοι (;) μεσήλικες…

Πώς ξεκινά η επανάσταση; Οι μεγάλες αλλαγές μπορούν να έρθουν ειρηνικά ή η βία είναι αναγκαίο κακό; Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ιδεαλισμού και της στυγνής τρομοκρατίας; Τι σημαίνει επανάσταση σήμερα; Τι απέγιναν οι επαναστάτες του χθες; Τα λάθη του παρελθόντος μπορεί να διορθωθούν; Σ’ αυτά τα μάλλον ρητορικά ερωτήματα προσπαθεί να δώσει απάντηση ο Redford μέσω του ήρωα του, ο οποίος βρίσκεται μετέωρος μεταξύ της αγάπης για την κόρη του και τα λάθη (;) του παρελθόντος. Σαφώς επηρεασμένος από τις αντίστοιχες “πολιτικές” ταινίες των 70s, σε κάποιες από τις οποίες υπήρξε πρωταγωνιστής (Τρεις μέρες του κόνδορα/1975, Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου/1976), καταφέρνει να χτίσει βήμα βήμα ένα βραδύκαυστο θρίλερ με υπόγεια ένταση, που όμως με πρόφαση την αστυνομική πλοκή βρίσκει την ευκαιρία να ψάξει βαθιά κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς κραυγές ή διδακτισμούς, μιλώντας για ένα θέμα-φωτιά για το μέσο αμερικανό πολίτη, πετυχαίνει να ανοίξει έναν διάλογο με τη νέα γενιά (η σχέση του Νικ με το νεαρό δημοσιογράφο) που αφορά κυρίως τις ανθρώπινες επιλογές και όχι την ιδεολογική στράτευση. Η μελαγχολία που διατρέχει ολόκληρη την ταινία, από τα μουντά χρώματα της εξαιρετικής φωτογραφίας μέχρι την έκφραση των σκαμμένων από το χρόνο προσώπων των ηθοποιών, δίνει από μόνη της την απάντηση: Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Ορισμένα πράγματα δυστυχώς δε θα αλλάξουν ποτέ… η επανάσταση είναι προσωπική υπόθεση του καθένα μας, αλλά τα χρώματα της ξεθωριάζουν αναπόφευκτα με την πάροδο του χρόνου, όταν σταδιακά οι προσωπικές ανάγκες εκτοπίζουν τη δυναμική της όποιας ιδεολογίας.

Απόλυτα εναρμονισμένοι σ’ αυτό το κλίμα, οι πραγματικά σπουδαίοι ηθοποιοί του cast, φαίνεται ότι ξέρουν καλά τι κάνουν. Ξεχωρίζει η συγκινητική παρουσία της Julie Christie, ενώ η Susan Sarandon σε έναν πεντάλεπτο ρόλο δίνει πραγματικό ρεσιτάλ: το βλέμμα της τη στιγμή της σύλληψης της δίνει από μόνο του το στίγμα της ταινίας. Σταθερά καλός ο Redford, ενώ ο Shia LaBeouf παρ’ ότι φαίνεται να φοβάται λίγο την αναμέτρηση με όλα αυτά τα ιερά τέρατα πετυχαίνει μια αξιοπρεπή ερμηνεία.

Μέσα στον ορυμαγδό της τρομολαγνείας που έχει κατακλύσει τα τελευταία χρόνια το αμερικανικό σινεμά, ο Κανόνας της Σιωπής είναι η εξαίρεση στον κανόνα, μια από τις λίγες νηφάλιες και σκεπτόμενες προσπάθειες να τοποθετηθεί ένα τόσο σοβαρό θέμα στη σωστή του βάση. Μια ταινία για "ώριμους" θεατές.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ψύχραιμη, στιβαρή και αντικειμενική (όσο γίνεται) αντιμετώπιση του θέματος της τρομοκρατίας, φωτεινή εξαίρεση στον καταιγισμό από σκουπίδια που τα τελευταία χρόνια παράγει το Χόλιγουντ. Ο Redford σε μεγάλη φόρμα, κρατάει γερά…

8/10

World War Z

That’s entertainment

2013, USA/Malta, 116 min
Ελληνικός Τίτλος: Παγκόσμιος Πόλεμος Ζ

Σκηνοθεσία: Marc Forster/Σενάριο: Matthew Michael Carnahan, Drew Goddard, Damon Lindelof/ Παίζουν: Brad Pitt, Mireille Enos, Daniella Kertesz, Fana Mokoena, Moritz Bleibtreu, Matthew Fox

Ο Gerry Lane (Brad Pitt), ένας ιδιαίτερα προικισμένος υπάλληλος των Ηνωμένων Εθνών, είναι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα από έναν ιό που μετατρέπει τους ανθρώπους σε αιμοδιψή ζόμπι. Χωρίς πολλά όπλα στα χέρια του και έχοντας στο μυαλό του την οικογένεια του που κινδυνεύει, θα προσπαθήσει σκληρά να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Θα τα καταφέρει άραγε;;;

Βαθιά πλέον μέσα στο καλοκαίρι, ήρθε λοιπόν η ώρα των blockbusters. Ταινίες υψηλού προϋπολογισμού που φτιάχνονται αποκλειστικά και μόνο  με στόχο τα ταμεία των multiplex και την εύπεπτη “διασκέδαση” -χωρίς βέβαια ιδιαίτερες καλλιτεχνικές απαιτήσεις και συνήθως υποτιμούν τη νοημοσύνη του θεατή. Μια ακόμα ταινία με ζόμπι λοιπόν. Μια θεματική που τα τελευταία χρόνια έχει κατακλύσει το Χόλιγουντ. Ζόμπι, βαμπίρ, δράκουλες, απέθαντοι έχουν βρει περίοπτη θέση στη σύγχρονη mainstream κινηματογραφική μυθολογία, σε αντίθεση με παλιότερες εποχές όπου κάποιες αντίστοιχες ταινίες έπρεπε να γίνουν cult για να τις δουν κάποιοι επιπλέον από το σταθερό κοινό των b-movies (χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίφημη “Νύχτα των ζωντανών-νεκρών”/1968,  του George A.Romero).

Εδώ έχουμε να κάνουμε με τη μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Max Brooks (το οποίο βέβαια δεν έχει καμιά σχέση με μια περιπέτεια δράσης, αλλά παρουσιάζει μια σειρά υποθέσεων για το μέλλον του κόσμου στην περίπτωση που δέχονταν επίθεση από ζόμπι, μέσα από διάφορες συνεντεύξεις που παίρνει ο πρωταγωνιστής). Οι προσπάθειες για να γυριστεί η ταινία ξεκίνησαν από το 2006 όταν η εταιρία παραγωγής του Brad Pitt αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου, όμως η παραγωγή συνάντησε πολλά προβλήματα, ειδικά με τις συχνές αλλαγές των σεναριογράφων, αφού το αρχικό σενάριο κατέληξε στα σκουπίδια. Τελικά την ευθύνη ανέλαβε ο Matthew Michael Carnahan με τη βοήθεια μιας πολυπληθούς συγγραφικής ομάδας, μεταξύ των οποίων και ο εκ των σεναριογράφων του Lost, Damon Lindelof (όχι ότι αυτό βέβαια ήταν απαραίτητα πλεονέκτημα…). Η σκηνοθεσία ανατέθηκε στον Marc Forster, ο οποίος έγινε γνωστός με το πολύ καλό “O χορός των τεράτων”/2001, αλλά η συνέχεια δεν ήταν η αναμενόμενη, παρ’ ότι έχει σκηνοθετήσει αρκετές πετυχημένες εμπορικά ταινίες (Ψάχνοντας τη χώρα του Ποτέ/2004, Quantum of Solace/2008). Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στη Μάλτα το 2011, αλλά το φιλμ έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 2013, λόγω και νέων προβλημάτων που εμφανίστηκαν στην πορεία (στα γυρίσματα στη Βουδαπέστη αναφέρονται ακόμα και προβλήματα με την ουγγρική αστυνομία, που έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν στα γυρίσματα!!).

Με όλο αυτό τον αρνητικό θόρυβο που δημιουργήθηκε, οι προσδοκίες για την ταινία αναπόφευκτα έπεσαν στο ελάχιστο. Κι όμως τα φαινόμενα απατούν. Η ταινία παρέμεινε ζωντανή (sic) και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα καλού χολιγουντιανού action-movie,  καθώς ο Forster επέλεξε να φτιάξει μια ταινία δράσης, αφήνοντας κατά μέρος τα πώς και τα γιατί. Παρ’ όλο το πλήθος των σεναριογράφων, ο ρυθμός παραμένει σταθερός από την αρχή ως το τέλος, κρατώντας σε συνεχή ένταση και αγωνία το θεατή μέχρι την τελική  -έξυπνη- λύση του προβλήματος. Ο Forster χτίζει μερικές εντυπωσιακές σκηνές καταστροφής (από την εντυπωσιακή εισαγωγή με μια σκηνή καταδίωξης στους δρόμους της Φιλαδέλφεια, μέχρι τις εναέριες λήψεις της Ιερουσαλήμ-Βαλέτα και την επίθεση των ζόμπι στο ισραηλινό τείχος), ο διευθυντής φωτογραφίας του κάνει εξαιρετική δουλειά  φτιάχνοντας μια γκρίζα αποπνικτική ατμόσφαιρα που έχει κάτι από “Children of Men”, το computer animation είναι στις καλύτερες στιγμές του, ο Brad Pitt είναι πειστικός στο ρόλο του… τι άλλο θέλει κανείς για να περάσει καλά ένα καλοκαιρινό βράδυ; Βέβαια μ’ όλα αυτά, μη νομίζει κανείς ότι μιλάμε για κανένα αριστούργημα… και οι συνηθισμένες σεναριακές τρύπες υπάρχουν και τα απαραίτητα κλισέ του είδους (ο Gerry αφήνει την οικογένεια του απροστάτευτη και αναλαμβάνει την αποστολή να σώσει τον κόσμο γιατί μόνο αυτός μπορεί (…), το κοριτσάκι που πάσχει από άσθμα – φτάνει πια με το άσθμα, η εξέλιξη των χαρακτήρων είναι αναμενόμενη, το τέλος της ιστορίας προδιαγράφεται από πολύ νωρίς κλπ). Ακόμα η παρουσία των ζόμπι δεν προσθέτει κάτι στην ταινία, αντιπροσωπεύουν απλώς μια απειλή, η οποία θα μπορούσε να προέρχεται από οπουδήποτε αλλού (πχ. εξωγήινους, πιθήκους, τρελούς επιστήμονες). Τέλος ο Forster δεν τολμά ούτε στιγμή να ξεφύγει από τις συμβάσεις του action-movie και να κατεβάσει την κάμερα του λίγο κάτω από την επιφάνεια… κάποιες αμήχανες πολιτικές νύξεις δυστυχώς δεν είναι αρκετές για να απογειώσουν την ταινία πέρα από τα συμβατικά επίπεδα.

Σε μια καθαρόαιμη one man show ταινία, οι δεύτεροι ρόλοι περνούν αναπόφευκτα στο περιθώριο. Η Mireille Enos του The Killing, συμπαθής αλλά σε καθαρά διακοσμητικό ρόλο, ενώ όπως διάβασα στο cast συμμετέχει και ο Matthew Fox, τον οποίο ομολογώ ότι δεν πρόσεξα… Πάντως είναι εντυπωσιακό (άσχετο) ότι κανένας από τους πρωταγωνιστές του Lost δεν εξαργύρωσε την τεράστια επιτυχία της σειράς…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: That’s entertainment…by Hollywood… μακριά από άλλα αντίστοιχα καλοκαιρινά βλακώδη blockbuster, μια εξαιρετική επιλογή για ένα βράδυ σε θερινό κινηματογράφο…

6/10