The Company You Keep

Η εξαίρεση στον… κανόνα

2012, USA, 121 min

Ελληνικός Τίτλος: Ο Κανόνας της Σιωπής

Σκηνοθεσία: Robert Redford/Σενάριο: Lem Dobbs/Παίζουν: Robert Redford, Shia LaBeouf, Julie Christie, Susan Sarandon, Nick Nolte, Stanley Tucci, Chris Cooper, Terrence Howard, Anna Kendrick, Brendan Gleeson, Brit Marling, Sam Elliott

Ο Μπεν Σέπαρντ (Shia LaBeouf) ένας νεαρός φιλόδοξος δημοσιογράφος, αρχίζει να ερευνά σε βάθος τη σύλληψη της πρώην ακτιβίστριας Σάρον Σολάρζ (Susan Sarandon), ψάχνοντας για μια μεγάλη επαγγελματική επιτυχία. Οι έρευνες του τον οδηγούν στο Τζιμ Γκραντ (Robert Redford) έναν ηλικιωμένο δικηγόρο, για τον οποίο ανακαλύπτει ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για το Νικ Σλόαν, παλιό ακτιβιστή και συνεργάτη της Σολάρζ. Όμως ο Σλόαν εξαφανίζεται μετά τις αποκαλύψεις και ο Σέπαρντ αρχίζει να ακολουθεί τα ίχνη του σε μια πορεία διαφορετική απ’ αυτή που ο ίδιος είχε αρχικά φανταστεί…

Ο Robert Redford, ένας από τους πιο προοδευτικούς αμερικανούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες, με έντονη πολιτική δράση στο παρελθόν, επιστρέφει στη σκηνοθεσία στα 76 του χρόνια με ένα εξαιρετικό πολιτικό θρίλερ που ουσιαστικά ασχολείται με την περίφημη αντιεξουσιαστική αριστερίστικη οργάνωση Weather Underground, που άρχισε τη δράση της παράλληλα με τον πόλεμο του Βιετνάμ, με στόχο την ανατροπή της αμερικανικής κυβέρνησης. Οι μέθοδοι των Weathermen (όπως είναι πιο γνωστοί) βέβαια, κάθε άλλο παρά ειρηνικές ήταν, αφού αναλώθηκαν σε μια σειρά ληστειών και βομβιστικών επιθέσεων, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν το χαρακτήρα μιας τρομοκρατικής οργάνωσης. 

Ο Redford μεταφέρει στην οθόνη το ομώνυμο βιβλίο του Neil Gordon, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί μια ανοιχτή δίκη για τους Weather Underground, προσπαθώντας να αναλύσει τα κίνητρα και τις επιπτώσεις των πράξεων τους. Ακολουθώντας σε γενικές γραμμές το κλίμα του βιβλίου, ο Redford τοποθετεί τον ήρωα του ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν: οι πράξεις του παρελθόντος αποκαλύπτονται και ο Τζιμ/Νικ δεν μπορεί πια να συνεχίσει τη νέα ζωή που έχει διαλέξει. Προσπαθώντας να σώσει τη σχέση του με την 11χρονη κόρη του και να αποκαταστήσει το όνομα του, ο Νικ διασχίζει την Αμερική προσπαθώντας να εντοπίσει την παλιά του συνεργάτιδα και μεγάλο του χαμένο έρωτα. Στο οδοιπορικό αυτό έρχεται σε επαφή με τους παλιούς του συντρόφους που ζουν με νέες ταυτότητες όπως αυτός και ουσιαστικά κάνει τον απολογισμό και την αυτοκριτική ολόκληρης της οργάνωσης των Weathermen, που τα παλιά μέλη της είναι πια κουρασμένοι, βολεμένοι (;) μεσήλικες…

Πώς ξεκινά η επανάσταση; Οι μεγάλες αλλαγές μπορούν να έρθουν ειρηνικά ή η βία είναι αναγκαίο κακό; Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ιδεαλισμού και της στυγνής τρομοκρατίας; Τι σημαίνει επανάσταση σήμερα; Τι απέγιναν οι επαναστάτες του χθες; Τα λάθη του παρελθόντος μπορεί να διορθωθούν; Σ’ αυτά τα μάλλον ρητορικά ερωτήματα προσπαθεί να δώσει απάντηση ο Redford μέσω του ήρωα του, ο οποίος βρίσκεται μετέωρος μεταξύ της αγάπης για την κόρη του και τα λάθη (;) του παρελθόντος. Σαφώς επηρεασμένος από τις αντίστοιχες “πολιτικές” ταινίες των 70s, σε κάποιες από τις οποίες υπήρξε πρωταγωνιστής (Τρεις μέρες του κόνδορα/1975, Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου/1976), καταφέρνει να χτίσει βήμα βήμα ένα βραδύκαυστο θρίλερ με υπόγεια ένταση, που όμως με πρόφαση την αστυνομική πλοκή βρίσκει την ευκαιρία να ψάξει βαθιά κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς κραυγές ή διδακτισμούς, μιλώντας για ένα θέμα-φωτιά για το μέσο αμερικανό πολίτη, πετυχαίνει να ανοίξει έναν διάλογο με τη νέα γενιά (η σχέση του Νικ με το νεαρό δημοσιογράφο) που αφορά κυρίως τις ανθρώπινες επιλογές και όχι την ιδεολογική στράτευση. Η μελαγχολία που διατρέχει ολόκληρη την ταινία, από τα μουντά χρώματα της εξαιρετικής φωτογραφίας μέχρι την έκφραση των σκαμμένων από το χρόνο προσώπων των ηθοποιών, δίνει από μόνη της την απάντηση: Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Ορισμένα πράγματα δυστυχώς δε θα αλλάξουν ποτέ… η επανάσταση είναι προσωπική υπόθεση του καθένα μας, αλλά τα χρώματα της ξεθωριάζουν αναπόφευκτα με την πάροδο του χρόνου, όταν σταδιακά οι προσωπικές ανάγκες εκτοπίζουν τη δυναμική της όποιας ιδεολογίας.

Απόλυτα εναρμονισμένοι σ’ αυτό το κλίμα, οι πραγματικά σπουδαίοι ηθοποιοί του cast, φαίνεται ότι ξέρουν καλά τι κάνουν. Ξεχωρίζει η συγκινητική παρουσία της Julie Christie, ενώ η Susan Sarandon σε έναν πεντάλεπτο ρόλο δίνει πραγματικό ρεσιτάλ: το βλέμμα της τη στιγμή της σύλληψης της δίνει από μόνο του το στίγμα της ταινίας. Σταθερά καλός ο Redford, ενώ ο Shia LaBeouf παρ’ ότι φαίνεται να φοβάται λίγο την αναμέτρηση με όλα αυτά τα ιερά τέρατα πετυχαίνει μια αξιοπρεπή ερμηνεία.

Μέσα στον ορυμαγδό της τρομολαγνείας που έχει κατακλύσει τα τελευταία χρόνια το αμερικανικό σινεμά, ο Κανόνας της Σιωπής είναι η εξαίρεση στον κανόνα, μια από τις λίγες νηφάλιες και σκεπτόμενες προσπάθειες να τοποθετηθεί ένα τόσο σοβαρό θέμα στη σωστή του βάση. Μια ταινία για "ώριμους" θεατές.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ψύχραιμη, στιβαρή και αντικειμενική (όσο γίνεται) αντιμετώπιση του θέματος της τρομοκρατίας, φωτεινή εξαίρεση στον καταιγισμό από σκουπίδια που τα τελευταία χρόνια παράγει το Χόλιγουντ. Ο Redford σε μεγάλη φόρμα, κρατάει γερά…

8/10