15 Ταινίες για τα Χριστούγεννα

Σίγουρα καθόλου πρωτότυπο, αλλά απαραίτητο για κάθε κινηματογραφικό blog που σέβεται τον εαυτό του, είναι το παρακάτω αφιέρωμα σε χριστουγεννιάτικες ταινίες, που επιβάλλει το πνεύμα των ημερών. Δεν πρόκειται βέβαια για μια λίστα με τις “καλύτερες” ταινίες του είδους, αφού έγινε προσπάθεια να είναι κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική και περιλαμβάνει ταινίες που καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα κινηματογραφικών ειδών, από ρομαντικές κομεντί και μιούζικαλ, μέχρι ψυχολογικά δράματα και ταινίες τρόμου. Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπει κάποια ταινία στη λίστα, δεν ήταν μόνο να έχει να κάνει με μια αμιγή χριστουγεννιάτικη ιστορία, αλλά γενικότερα, κάποιο κομβικό σημείο της πλοκής της να έχει σχέση με τα Χριστούγεννα. Το ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει, είναι ότι η χριστουγεννιάτικη κινηματογραφική βιομηχανία φαίνεται ότι άνθισε κυρίως το διάστημα 1940-1960 και στη συνέχεια μετά το 1980-85, φυσικά κυρίως στην Αμερική, χωρίς φυσικά να παραγνωρίζω ότι κάποιες σημαντικές ταινίες της ενδιάμεσης περιόδου, πιθανόν να διέλαθαν της προσοχής μου. Η αναφορά των ταινιών είναι χρονολογική, ενώ σχόλια και επισημάνσεις είναι ως συνήθως ευπρόσδεκτα. Καλή διασκέδαση και καλά Χριστούγεννα!

The Shop around the Corner (1940)

Ερωτική Φωλιά

Όχι τόσο μια χριστουγεννιάτικη ιστορία, αλλά περισσότερο μια ρομαντική κομεντί παρεξηγήσεων, η ταινία του Ernst Lubitsch μπαίνει παρ’ όλα αυτά στη λίστα, αφού εξελίσσεται σε ένα κατάστημα δώρων στη Βουδαπέστη όπου το χριστουγεννιάτικο κλίμα είναι συνέχεια παρόν, ενώ η κορύφωση και το αναπότρεπτο happy end έρχεται την παραμονή των Χριστουγέννων. Βασισμένη σε θεατρικό έργο, η ταινία διηγείται την ιστορία του Άλφρεντ και της Κλάρα, που ενώ μισούν ο ένας τον άλλον, αλληλογραφούν παράλληλα με κάποιον άγνωστο με τον οποίο ερωτεύονται, χωρίς να ξέρουν ότι στην πραγματικότητα αλληλογραφούν μεταξύ τους… Ο James Stewart και η Margaret Sullavan είναι το πρωταγωνιστικό ζευγάρι σε μια κομεντί βγαλμένη από το παλιό καλό Χόλιγουντ, ενώ το  You’ ve Got Mail (1998) με τη Meg Ryan και τον Tom Hanks, είναι η νεότερη εκδοχή της ιστορίας, που όμως δε φτάνει ποτέ στο επίπεδο του αρχικού φιλμ.

It’s a Wonderful Life (1946)

Μια Υπέροχη Ζωή

Η ταινία του Frank Capra θεωρείται από πολλούς η καλύτερη “χριστουγεννιάτικη” ταινία όλων των εποχών και κατέχει περίοπτη θέση σε όλες τις σχετικές λίστες. Πράγματι, η ιστορία ενός απογοητευμένου επιχειρηματία ο οποίος σκέφτεται να αυτοκτονήσει λόγω κάποιων σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει με τη δουλειά του, αλλά μεταπείθεται από έναν άγγελο που έρχεται στη γη και του εξηγεί πώς θα ήταν οι ζωές των αγαπημένων του προσώπων χωρίς την παρουσία του, είναι ιδανική για να διαβάσει κανείς το μήνυμα των Χριστουγέννων -έστω και με τον αμερικάνικο τρόπο των 40s. Ο Capra, ισορροπώντας όπως συνηθίζει ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα, ευτύχησε να επιλέξει εδώ για πρωταγωνιστή του το James Stewart, η ερμηνεία του οποίου απογείωσε την ταινία. Παρ’ ότι δε γνώρισε εμπορική επιτυχία στην εποχή της, η ταινία με τα χρόνια έγινε κλασική, αφού κάθε χρόνο τέτοια εποχή προβάλλεται από πολλά τηλεοπτικά κανάλια.

Miracle on 34th Street (1947)

Θαύμα στο Μανχάταν

Το κεντρικό θέμα της κλασικής ταινίας του George Seaton, δηλαδή η δύναμη που μπορεί να έχει κανείς να πιστεύει σε κάτι εξωπραγματικό, χωρίς να επηρεάζεται από την κοινή λογική, συνάδει απολύτως με το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ένας συμπαθητικός γεράκος που προσλαμβάνεται για να παίξει το ρόλο του Άι-Βασίλη από την υπεύθυνη ενός πολυκαταστήματος, διατείνεται ότι όντως είναι ο Άγιος Βασίλης, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί τρελός και η υπόθεση να φτάσει στα δικαστήρια. Παρ’ ότι φαίνεται αφελής στη σημερινή εποχή, η ταινία διατηρεί την αγνότητα της και εξακολουθεί να συγκινεί μετά από σχεδόν 70 χρόνια, κάτι που φαίνεται από τα 3 remake που την ακολούθησαν. Η ταινία κέρδισε 3 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και το Όσκαρ Σεναρίου, ενώ η μικρή Natalie Wood κάνει εδώ μια από τις πρώτες της κινηματογραφικές εμφανίσεις.

Scrooge (1951)

Σκρουτζ

Η Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Charles Dickens γνωρίζει εδώ την καλύτερη κινηματογραφική της μεταφορά (από τις 22 συνολικά για το σινεμά ή την τηλεόραση), ενώ ο ήρωας της ο Εμπενίζερ Σκρούτζ, βρίσκει στο πρόσωπο του μεγάλου Σκωτσέζου ηθοποιού Alastair Sim τον ιδανικό ερμηνευτή του. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1843, ο γκρινιάρης, κακότροπος και τσιγκούνης Σκρουτζ, δέχεται στον ύπνο του την επίσκεψη τριών φαντασμάτων, που του δίνουν προθεσμία για να αλλάξει ριζικά τη ζωή και τη συμπεριφορά του απέναντι στους ανθρώπους. Ο σχετικά άγνωστος Ιρλανδός σκηνοθέτης Brian Desmond Hurst βασίζει πολλά στο εξαιρετικό σενάριο, τη θαυμάσια ασπρόμαυρη φωτογραφία, αλλά κυρίως στην εκπληκτική ερμηνεία του Alastair Sim που απογείωσε την ταινία πέρα από το επίπεδο της οικογενειακής χριστουγεννιάτικης ιστορίας.

White Christmas (1954)

Λευκά Χριστούγεννα

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, δυο παλιοί φίλοι από το στρατό δημιουργούν ένα διάσημο μουσικοχορευτικό ντουέτο. Όταν γνωρίζουν και ερωτεύονται δυο όμορφες αδερφές που κάνουν την ίδια δουλειά, τις ακολουθούν στο Βερμόντ όπου αυτές έχουν προσληφθεί για να παρουσιάσουν ένα χριστουγεννιάτικο σόου… Ο καλός επαγγελματίας Michael Curtiz (Casablanca), μετά τη δεκαετία του ’40, όπου είχε αποκτήσει ειδικότητα στα φιλμ-νουάρ και τις πολεμικές περιπέτειες, στρέφεται με μεγάλη επιτυχία προς το μιούζικαλ, χρησιμοποιώντας τα σωστά συστατικά στις σωστές δόσεις: ο Bing Crosby, ο Danny Kaye και η Rosemary Clooney είναι κεφάτοι, η χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα γοητευτική, ενώ η μουσική και τα τραγούδια του Irving Berlin υπέροχα (με την υποσημείωση πάντως, ότι το ομώνυμο διάσημο τραγούδι ακούστηκε για πρώτη φορά στο αντίστοιχης θεματολογίας Holiday Inn του 1942).

We’re no Angels (1955)

Δεν Είμαστε Άγγελοι

Τρεις κατάδικοι που μόλις έχουν αποδράσει από το Devil’s Island, βρίσκουν καταφύγιο τα Χριστούγεννα στο σπίτι ενός καλόκαρδου εμπόρου. Παρ’ ότι τα αρχικά τους σχέδια είναι διαφορετικά, η καλοσύνη με την οποία τους περιβάλλει ο έμπορος και η οικογένεια του, τους ωθεί να τον βοηθήσουν σε κάποια σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει… Το Πνεύμα των Χριστουγέννων και πάλι σε δράση, σ’ αυτήν την ανάλαφρη κωμωδία του Michael Curtiz (ξανά), που παρ’ όλη τη εμφανή θεατρική της καταγωγή,  που περιορίζει σχεδόν όλη τη δράση μέσα σ’ ένα σπίτι και το αταίριαστο casting (Humphrey Bogart-Peter Ustinov-Aldo Ray), καταφέρνει να γίνει ώρες ώρες αρκετά διασκεδαστική, χάρη κυρίως στο ατομικό ταλέντο των πρωταγωνιστών της. Ο Neil Jordan σκηνοθέτησε το 1989 μια αρκετά διαφορετική εκδοχή της ιστορίας, με το Sean Penn και το Robert De Niro.

Silent Night, Deadly Night (1984)

Οργισμένος Εκτελεστής

Ένας νεαρός που δουλεύει σε ένα πολυκατάστημα, έχει μεγαλώσει σε δύσκολες συνθήκες στο ορφανοτροφείο, μετά τη δολοφονία των γονιών του από ένα ληστή μεταμφιεσμένο σε Άι-Βασίλη. Όταν για τις ανάγκες της δουλειάς του αναγκάζεται να φορέσει μια αντίστοιχη στολή κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, ξεπερνά τα όρια και επιδίδεται σε ένα μπαράζ δολοφονιών… Και ένα χριστουγεννιάτικο θρίλερ στη λίστα… Κλασικό αμερικάνικο cult b-movie του Charles E.Sellier Jr., χωρίς ιδιαίτερες καλλιτεχνικές αξιώσεις, αλλά με αρκετό χιούμορ και τολμηρό σενάριο, που οδήγησε βέβαια την ταινία σε εμπορική αποτυχία, αφού ο μέσος Αμερικανός δύσκολα μπορούσε να αποδεχθεί τον Άι-Βασίλη σε ρόλο μανιακού δολοφόνου. Παρ’ όλα αυτά η ταινία απέκτησε στη συνέχεια 4 (!) sequels που φυσικά ήταν όλα σαφώς χειρότερα από το πρωτότυπο…

Die Hard (1988)

Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει

Όχι βέβαια η ιδανική ταινία για να εντρυφήσει κανείς  στο κλίμα αγάπης και συγχώρεσης των ημερών, αφού ο Bruce Willis αναγκάζεται από το σενάριο, να ξεπαστρέψει με ποικίλους τρόπους δώδεκα τρομοκράτες που κρατούν ομήρους, σε ένα χριστουγεννιάτικο πάρτι στο Λος Άντζελες. Παρ’ όλα αυτά η ταινία του John McTiernan παραμένει ένα πιστό στις αρχές του action-movie, με πολλές εντυπωσιακές σκηνές δράσης και σεναριακές ανατροπές και βασικό της ατού το Bruce Willis, που δείχνει γεννημένος για το ρόλο, αλλά και το σπουδαίο Alan Rickman στο ρόλο του κακού. Η τεράστια εμπορική επιτυχία της ταινίας πυροδότησε μια αλυσίδα μέτριων -πολλές φορές γραφικών- sequels, ενώ είναι χαρακτηριστικό, ότι πέραν των τεσσάρων υποψηφιοτήτων για τεχνικά Όσκαρ που απέσπασε, κέρδισε το βραβείο καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας της ιαπωνικής Ακαδημίας!!

Home Alone (1990)

Μόνος στο Σπίτι

Παραμονές Χριστουγέννων και ο μικρός Κέβιν μένει μόνος στο σπίτι, αφού η οικογένεια του φεύγει για διακοπές στο Παρίσι, ξεχνώντας να τον πάρουν μαζί τους… Παρ’ ότι στην αρχή ο Κέβιν ενθουσιάζεται από την προοπτική της πλήρους ελευθερίας που του προσφέρεται, θα ανακαλύψει στη συνέχεια ότι εκτός από τη μοναξιά, θα πρέπει να αντιμετωπίσει και δυο διαρρήκτες που προσπαθούν να μπουν στο σπίτι… Η ταινία του Chris Columbus που έκανε διάσημο το νεαρό Macauley Culkin και δημιούργησε πολλές προσδοκίες για την μετέπειτα καριέρα του, δε λείπει ποτέ από κανένα Χριστουγεννιάτικο αφιέρωμα, ενώ την ακολούθησαν αρκετά sequels χωρίς την ίδια επιτυχία. Εξαιρετικές ερμηνείες από το νεαρό πρωταγωνιστή, αλλά και τους Joe Pesci και Daniel Stern στους ρόλους των ληστών και ένα απλό αλλά ξεκαρδιστικό σενάριο, εγγυώνται δυο ώρες αβίαστης χολιγουντιανής διασκέδασης, απόλυτα εναρμονισμένης στο πνεύμα των ημερών.

The Nightmare before Christmas (1993)

Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης

Χριστούγεννα και Εφιάλτης, σημειολογικά δυο εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες, σμίγουν ταιριαστά εδώ, στο ιδιαίτερο κινηματογραφικό σύμπαν του Tim Burton, που παρουσιάζει τη δικιά του εκδοχή μιας “οικογενειακής” χριστουγεννιάτικης ιστορίας. Χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου από την αγαπημένη του θεματολογία, του αταίριαστου ήρωα που προσπαθεί να κάνει το καλό, αλλά δύσκολα γίνεται αποδεκτός από τους γύρω του, ο Burton δημιούργησε μια ταινία σταθμό για το κινούμενο σχέδιο, που ανανέωσε παράλληλα την κουρασμένη  μυθολογία των χριστουγεννιάτικων ταινιών. Γυρισμένη με την επαναστατική για την εποχή της τεχνική του stop-motion animation, όπου οι χαρακτήρες δεν ζωγραφίζονται, αλλά κατασκευάζονται και κινούνται καρέ-καρέ, ώστε να προσδίδουν στην εικόνα τρισδιάστατη όψη, με εκπληκτικά σκηνικά, θαυμάσια μουσική του Danny Elfman, αλλά και σενάριο έξυπνο και αιχμηρό -περισσότερο απ’ όσο θα περίμενε κανείς για ταινία του είδους, αυτός ο Εφιάλτης είναι ιδανικό συμπλήρωμα μιας γιορτινής βραδιάς.

Eyes Wide Shut (1999)

Μάτια Ερμητικά Κλειστά

Η τελευταία ταινία του μεγάλου Stanley Kubrick σε μια λίστα με χριστουγεννιάτικα φιλμ; Πριν κλείσετε τον υπολογιστή σας σκεφτείτε το λίγο… Η ταινία, που παρακολουθεί ένα νεαρό ζευγάρι (Nicole Kidman-Tom Cruise) σε μια πορεία προς την αυτογνωσία και τη σεξουαλική συνειδητοποίηση, περνώντας μέσα από μια ονειρική κόλαση σεξουαλικών οργίων, διαστροφών και απόκρυφων επιθυμιών, διχάζοντας κοινό και κριτικούς, δεν έχει να κάνει βέβαια με το χριστουγεννιάτικο πνεύμα. Ο Kubrick όμως, μεταφέροντας την αρχική ιστορία της νουβέλας του Arthur Schnitzler από την εποχή του καρναβαλιού στα Χριστούγεννα και γεμίζοντας σχεδόν κάθε σκηνή του φιλμ με στολισμένα δέντρα και χριστουγεννιάτικη διακόσμηση, πιθανώς να ήθελε να χρησιμοποιήσει τη γιορτή της αγάπης και της χαράς, σαν αντίβαρο στη σκοτεινή πορεία των δυο πρωταγωνιστών. Ίσως τελικά η ταινία θα μπορούσε να μπει σε μια λίστα χριστουγεννιάτικων ταινιών μόνο για ενήλικες…

Love Actually (2003)

Αγάπη Είναι…

Παραμονές Χριστουγέννων στο Λονδίνο, διαφορετικά ζευγάρια ανθρώπων ψάχνουν να βρουν την αληθινή αγάπη. Ερωτεύονται, χωρίζουν, απογοητεύονται, ενθουσιάζονται. Ένας ύμνος για την αγάπη σε όλες τις πιθανές εκδοχές της, ρομαντική ή πλατωνική, αδελφική ή φιλική. Μπροστά στη δύναμη της αγάπης όλοι είναι ίσοι, πρωθυπουργοί, ροκ σταρ, συγγραφείς, μετανάστες ή πόρνες, συμπεραίνει ο πρωτοεμφανιζόμενος τότε Richard Curtis. Και βέβαια τα πράγματα μπορεί να μην είναι ακριβώς έτσι όπως τα λέει ο Curtis, αλλά από τη μια το πνεύμα των Χριστουγέννων που δείχνει να οδηγεί τους ήρωες (και εμάς…) στις σωστές αποφάσεις και από την άλλη το υπέροχο και λαμπερό all-star cast της ταινίας (Hugh Grant, Liam Neeson, Laura Linney, Bill Nighy, Colin Firth, Keira Knightley κλπ), μας επιτρέπει να συγχωρήσουμε στο σκηνοθέτη αυτή τη μικρή ατασθαλία και να απολαύσουμε μια από τις πιο feelgood ταινίες της εποχής μας.

Bad Santa (2003)

 Ο Άι-Βασίλης Είναι… Λέρα

Ένας Άι-Βασίλης διαφορετικός από τους άλλους…  Πίνει, καπνίζει, βρίζει, προκαλεί, μισεί τα μικρά παιδιά και αντί να μοιράζει δώρα τα Χριστούγεννα αρέσκεται να ληστεύει χρηματοκιβώτια πολυκαταστημάτων μαζί με τον μεταμφιεσμένο σε τάρανδο  νάνο-συνεργάτη του… Όλα πηγαίνουν καλά, ώσπου γνωρίζει ένα αφελές αγόρι που πιστεύει ότι είναι ο πραγματικός Άι-Βασίλης… Με τη βοήθεια των αιρετικών σεναριογράφων του Χόλιγουντ, Glen Ficara και John Requa (I Love You Philip Morris),  ο Terry Zwigoff σκηνοθετεί μια αντισυμβατική (ως εξωφρενική) μαύρη κωμωδία που δε διστάζει να τα βάλει ακόμα και με το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ιδανική επιλογή για τον κεντρικό ρόλο ο Billy Bob Thornton, σε μια ταινία που προσπαθεί να πει πολλά χωρίς να τα καταφέρνει πάντα, αλλά εντυπωσιάζει με την τόλμη να διαχειριστεί το θέμα της με διαφορετικό τρόπο από τις περισσότερες ταινίες του είδους.

Joyeux Noël (2005)

Καλά Χριστούγεννα

Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1914, κάπου στα γαλλοελβετικά σύνορα, ενώ  μαίνεται ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, Γάλλοι, Σκωτσέζοι και Γερμανοί στρατιώτες συνάπτουν μια ιδιότυπη ανακωχή, παραβαίνοντας τις εντολές των ανωτέρων τους , με σκοπό να γιορτάσουν ενωμένοι -έστω και για λίγο- τη γέννηση του Χριστού. Αναπόφευκτα βέβαια, οι υπεύθυνοι για αυτή την προσωρινή ανακωχή, τιμωρήθηκαν στη συνέχεια από τους ανωτέρους τους, ενώ οι περισσότεροι απ’ αυτούς σκοτώθηκαν αργότερα στο πεδίο της μάχης. Ο Christian Carion, παίρνοντας αφορμή από ένα πραγματικό περιστατικό, δημιουργεί μια ταινία γεμάτη ανθρωπιά και ευαισθησία, που μιλά για τη φρίκη του πολέμου σε αντιδιαστολή με τις βαθύτερες ανθρώπινες ανάγκες για επικοινωνία και αγάπη. Αξιοσημείωτες ερμηνείες από ταλαντούχους Ευρωπαίους ηθοποιούς που δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους.

Un Conte de Noël (2008)

Μια Νύχτα Χριστουγέννων

Τα μέλη μιας πολυμελούς γαλλικής οικογένειας μαζεύονται στο πατρικό σπίτι σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα. Οι σχέσεις τους είναι τεταμένες από παλιά, αλλά τώρα τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, αφού η μητέρα της οικογένειας, η Ζινιόν, χρειάζεται άμεσα μεταμόσχευση μυελού των οστών, αφού πάσχει από λευχαιμία. Ο μοναδικός συμβατός δότης όμως, είναι ένας από τους γιους της, που είναι το μαύρο πρόβατο της οικογένειας. Με το Χριστουγεννιάτικο background να φαντάζει αταίριαστο με την ψυχική κατάσταση των μελών της οικογένειας, ο Arnaud Desplechin σκηνοθετεί έντιμα ένα δυνατό οικογενειακό δράμα, που σε άλλα χέρια θα μπορούσε να εξελιχθεί σε δακρύβρεχτο μελό. Μεγάλο ατού της ταινίας αποτελεί η παρουσία της Catherine Deneuve στον πρωταγωνιστικό ρόλο, πλαισιωμένη από ταλαντούχους ηθοποιούς της νέας γενιάς.