Dallas Buyers Club

Οι κανόνες του παιχνιδιού

2013, USA, 117 min

Ελληνικός Τίτλος: Dallas Buyers Club

Σκηνοθεσία: Jean-MarcVallée/Σενάριο: Craig Borten, Melisa Wallack/Παίζουν: Matthew McConaughey, Jared Leto, Jennifer Garner, Denis O’Hare, Griffin Dunne, Steve Zahn, Michael O’Neill, Dallas Roberts, Kevin Rankin

Στους κινηματογράφους από 13/2/2014

Η μεταφορά στον κινηματογράφο αληθινών ιστοριών έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας τα τελευταία χρόνια στο Χόλιγουντ. Από τη μια η έλλειψη πρωτοτυπίας και δημιουργικότητας των σύγχρονων σεναριογράφων και από την άλλη η σχεδόν εξασφαλισμένη εμπορική επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος, οδήγησαν -ειδικά μετά το 2000- στην παραγωγή πάμπολλων “based on a true story” ταινιών, που συνήθως εξαρτούν την επιτυχία τους από το συναισθηματικό εκβιασμό που ασκούν στο μέσο θεατή, μια και αυτός πιο εύκολα ταυτίζεται με έναν αληθινό ήρωα-χαρακτήρα, παρά με το προϊόν της φαντασίας κάποιου σεναριογράφου. Το Dallas Buyers Club όμως, δεν είναι μια κλασική ταινία του είδους. Ο Jean-Marc Vallée (C.R.A.Z.Y./2005, The Young Victoria/2009, Café de Flore/2011), αναλαμβάνει εδώ να ψηλαφίσει το θέμα του AIDS και των ευρύτερων επιπτώσεων του στο κοινωνικό σύνολο, αλλά το κάνει χρησιμοποιώντας σαν όχημα τη ζωή του Ron Woodroof, ενός από τους πιο αντισυμβατικούς και πολιτικά μη ορθούς χαρακτήρες που μας έχει γνωρίσει τα τελευταία χρόνια το σινεμά.

Ο Ron Woodroof (Matthew McConaughey), ένας Τεξανός ηλεκτρολόγος και ενίοτε αναβάτης ταύρων, είναι ένας άνθρωπος που πολλοί από μας θα εύχονταν να μη χρειαστεί ποτέ να γνωρίσουν ή να συγχρωτιστούν καν μαζί του: άξεστος και αλητήριος, ρατσιστής και ομοφοβικός, με ροπή στις σχέσεις της μιας νύχτας και εξάρτηση από την κοκαΐνη και το αλκοόλ, δεν είναι ακριβώς το ιδανικό μοντέλο για ένα σκηνοθέτη που θέλει να φιλοτεχνήσει μια αγιογραφία.Μια μέρα του 1985, ο Woodroof μαθαίνει τυχαία μετά από ένα ατύχημα, ότι είναι φορέας του AIDS και ότι του απομένουν 30 μέρες ζωής. Ο κόσμος του γκρεμίζεται, αφού δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι πάσχει από τη νόσο των “αδερφών”, οι κολλητοί του τον απομονώνουν και τον ειρωνεύονται, αλλά η δίψα του για ζωή και η προσωπική του ανάγκη να καθορίσει μόνος του τη μοίρα του αποδεικνύονται δυνατότερες. Αρχικά δωροδοκεί έναν υπάλληλο του νοσοκομείου για να του προμηθεύει AZT, ένα πρωτοποριακό φάρμακο που βρίσκεται στα στάδια των κλινικών δοκιμών από το FDA (Food & Drugs Administration/Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων). Γρήγορα καταλαβαίνει όμως, ότι το φάρμακο του προκαλεί τεράστιες παρενέργειες και ότι πίσω από την άκριτη προώθηση του AZT από το σύστημα υγείας, κρύβονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Καταφεύγει έτσι στο Μεξικό, όπου γνωρίζει έναν απότακτο Αμερικανό γιατρό, που του προτείνει κάποιες -μη εγκεκριμένες- εναλλακτικές θεραπείες, που όμως βελτιώνουν την κατάσταση της υγείας του. Αποφασίζει λοιπόν, με τη βοήθεια της Rayon (Jared Leto), μιας τρανσέξουαλ φορέα του ιού, να στήσει μια τεράστια επιχείρηση με αρχικό σκοπό το κέρδος, εισάγοντας παράνομα τα φάρμακα αυτά στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα να έρθει τελικά σε σύγκρουση με το πανίσχυρο FDA αλλά και ολόκληρο το αμερικανικό σύστημα υγείας, αλλά παράλληλα να ωριμάσει συναισθηματικά και να ζήσει έντονα και αληθινά… Το ταξίδι του Woodroof τελικά θα κρατήσει λίγο περισσότερο απ’ όσο πρόβλεψαν αρχικά οι γιατροί (…), αφού θα επιβιώσει του ιού για 7 ολόκληρα χρόνια, ως το θάνατο του το 1992.

Το εντυπωσιακό με την ταινία του Jean-Marc Vallée, είναι η απλότητα και η ειλικρίνεια με την οποία ο σκηνοθέτης καταφέρνει να διαχειριστεί ένα ακανθώδες θέμα: το AIDS ακόμα παραμένει ταμπού, 30 σχεδόν χρόνια μετά την εμφάνιση της ασθένειας, που σκόρπισε τον πανικό και το θάνατο αρχικά στους κύκλους των gay και των ναρκομανών τη δεκαετία του ’80, αλλά εξελίχθηκε αργότερα σε έναν εφιάλτη για όλους και  οδήγησε μέσω της αλλαγής των ερωτικών συνηθειών, ολόκληρες κοινωνίες στο συντηρητισμό και την εσωστρέφεια. Ο Vallée πετυχαίνει να αναπαραστήσει εντυπωσιακά το κλίμα των αρχών τις δεκαετίας του ’80, όταν πολλοί πίστευαν ότι το AIDS ήταν μια εξωτική αρρώστια που χτυπούσε μόνο τους ομοφυλόφιλους και μπορούσε να μεταδοθεί με μια απλή χειραψία, να καταγράψει την απελπισία και τον τρόμο, τη μοναξιά και τη γκετοποίηση των φορέων -ακόμα και από τον άμεσο περίγυρο τους, να στιγματίσει τα παιχνίδια κέρδους των φαρμακευτικών εταιριών στην πλάτη των ανήμπορων να αντιδράσουν ασθενών. Και τα κάνει όλα αυτά, χωρίς να φλερτάρει ούτε στιγμή με το μελό ή να σηκώνει διδακτικά το δάχτυλο. Το Dallas Buyers Club δεν είναι μια ταινία-ύμνος στη διαφορετικότητα, ούτε μια αγιογραφία μιας χαμένης ψυχής που βρίσκει το δρόμο της (…). Γιατί ο Ron Woodroof μπορεί μέσα από αυτή τη διαδρομή να καταλήγει να βλέπει τα πράγματα με άλλο μάτι και να οδηγείται στη συναισθηματική ωρίμανση, αλλά παραμένει στο βάθος ένας αλητήριος οπορτουνιστής, που χλευάζει τις κοινωνικές συμβάσεις και την πολιτική ορθότητα ως το τέλος. Το Dallas Buyers Club είναι τελικά η ιστορία ενός ανθρώπου που ενώ συμφιλιώνεται με την αναπότρεπτη  μοίρα του -το θάνατο, εμμένει στο δικαίωμα του να παίξει το παιχνίδι με τους δικούς του κανόνες. Η τελευταία σκηνή της ταινίας, όπου ο Ron γαντζώνεται από τα κέρατα του ταύρου, όσο έντονα και απελπισμένα γαντζώνεται και από την ίδια τη ζωή, είναι χαρακτηριστική. Και αυτή η δύναμη της θέλησης και η καλώς εννοούμενη μαγκιά, αξίζει μιας βαθιάς υπόκλισης απ' όλους.

Φυσικά η ταινία δεν θα ήταν ποτέ η ίδια, αν ο Vallée δεν είχε τη διορατικότητα να επιλέξει τον Matthew McConaughey για τον κεντρικό ρόλο, έναν ηθοποιό που τα τελευταία χρόνια ένιωσε την ανάγκη να ξεφύγει από την τυποποίηση του macho εραστή σε κομεντί της σειράς, κάνοντας στροφή σε ποιοτικότερους ρόλους (The Lincoln Lawyer/2011, Killer Joe/2011, Mud/2012, Magic Mike/2012) αποδομώντας και σαρκάζοντας τον προηγούμενο εαυτό του, αλλά εδώ βρίσκει κυριολεκτικά το ρόλο της ζωής του. Σχεδόν αποστεωμένος, έχοντας χάσει 22 κιλά, υποδύεται το Woodroof (για την ακρίβεια είναι ο Woodroof) με τη συγκλονιστική απλότητα και την εσωτερική φλόγα ενός πολύ μεγάλου ηθοποιού, που ξέρει ότι δε χρειάζεται φτιασίδια για να αναδείξει τον -ήδη- αβανταδόρικο ρόλο του. Είναι ίσως υπερβολικό, αλλά η λίστα με τις φετινές υποψηφιότητες για το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου θα μπορούσε να περιέχει μόνο το δικό του όνομα… Η ειρωνεία είναι ότι στα μέσα τις δεκαετίας του ’90, όταν έγιναν οι πρώτες σκέψεις για τη μεταφορά της ζωής του Woodroof στο πανί, βασικός υποψήφιος για το ρόλο ήταν ο Woody Harrelson, που συμπρωταγωνιστεί με τον McConaughey στην φετινή εκπληκτική τηλεοπτική σειρά True Detective... Αντίβαρο στη συγκλονιστική παρουσία του McConaughey, αποτελεί ο Jared Leto -ένα ακόμα αουτσάιντερ- αδυνατισμένος κι αυτός κατά 14 κιλά, που χτίζει υπέροχα το χαρακτήρα της ευαίσθητης και εύθραυστης τρανσέξουαλ Rayon, σε ένα πολύ πιο φορτισμένο συναισθηματικά ρόλο. Η γνωριμία τους, που ξεκινά από την απέχθεια και την περιφρόνηση, εξελίσσεται σε οικονομική συναλλαγή και καταλήγει στο αγνό ενδιαφέρον και σε μια ιδιότυπη, σχεδόν τρυφερή σχέση πατέρα-γιου, είναι το ανθρώπινο πρόσωπο του Dallas Buyers Club, σίγουρα μιας από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Συγκλονιστικές ερμηνείες από McConaughey και Leto σε μια εξίσου συγκλονιστική ταινία, που ξεπερνώντας κάθε κλισέ, μιλά με απλότητα και εντιμότητα για θέματα ταμπού που αφορούν τον καθένα μας.

8/10