August:Osage County

Σόδομα και Γόμορα

2013, USA, 121 min

Ελληνικός Τίτλος: Αύγουστος

Σκηνοθεσία: John Wells/Σενάριο: Tracy Letts/Παίζουν: Meryl Streep, Julia Roberts, Chris Cooper, Margo Martindale, Julianne Nicholson, Juliette Lewis, Ewan McGregor, Dermot Mulroney, Benedict Cumberbatch, Abigail Breslin, Sam Shepard, Misty Upham

Στους κινηματογράφους από 2/1/2014

Μια ζεστή μέρα του Αυγούστου, ο Beverly Weston (Sam Shepard), ένας ηλικιωμένος αλκοολικός ποιητής απογοητευμένος από τη ζωή, εξαφανίζεται από το σπίτι του στην κομητεία Osage της Oklahoma, φέρνοντας σε απόγνωση την επίσης αλκοολική και εξαρτημένη από ψυχοφάρμακα γυναίκα του Violet (Meryl Streep). Στο σπίτι καταφθάνουν οι τρεις κόρες της οικογένειας, η Barbara (Julia Roberts) με τον εν διαστάσει σύζυγο της και την έφηβη κόρη τους, η Ivy (Julianne Nicholson) και η μικρότερη Karen (Juliette Lewis) με τον καινούργιο της αρραβωνιαστικό, καθώς και η αδερφή της Violet, Mattie Fae (Margo Martindale), με το σύζυγο της Charles (Chris Cooper) και το γιο τους, για να συμπαρασταθούν στη Violet. Όμως η συνύπαρξη τους μετά από πολλά χρόνια κάτω από την ίδια στέγη, πυροδοτεί μια σειρά από καβγάδες και προσωπικές εξομολογήσεις, που φέρνουν στην επιφάνεια καλά κρυμμένα μυστικά του παρελθόντος, με απρόβλεπτες συνέπειες για όλους.

Ο John Wells, μέχρι πριν λίγα χρόνια ένας πετυχημένος τηλεοπτικός παραγωγός, που πέρασε στη σκηνοθεσία με το συμπαθητικό The Company Men/2010, σκηνοθετεί ένα πολυβραβευμένο -και με βραβείο Pulitzer το 2008- θεατρικό έργο του ταλαντούχου Tracy Letts (κι όμως είναι ο Andrew Lockhart του Homeland…). Ο Letts, που έγραψε και το σενάριο της ταινίας, πατώντας στην παράδοση του Tennessee Williams και του Eugene O’Neill, αποδομεί το μοντέλο μιας δυσλειτουργικής αμερικανικής οικογένειας, που οι -ήδη διαταραγμένες- σχέσεις των μελών της φτάνουν στα όρια τους, με αφορμή την εξαφάνιση του πατριάρχη της. Παρ’ ότι όμως το αρχικό υλικό έμοιαζε πολλά υποσχόμενο, ενώ για τις ανάγκες της ταινίας συγκεντρώθηκε ένα απίστευτο all-star cast, ο Wells αποδεικνύεται πολύ κακός μάγειρας: το συνολικό αποτέλεσμα μοιάζει σαφώς κατώτερο από τα επιμέρους υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Υπερ-δραματικό, υπερ-παιγμένο, το August:Osage County δεν καταφέρνει ποτέ να αποτινάξει τις θεατρικές του καταβολές, αλλά πολύ περισσότερο δεν καταφέρνει να απαλλαγεί από την ενοχλητική σοβαροφάνεια που το χαρακτηρίζει.

Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που σε μια κινηματογραφική ταινία είναι συγκεντρωμένοι τόσοι συμπλεγματικοί, ανώριμοι και συναισθηματικά ανάπηροι χαρακτήρες, όπως εδώ. Άνθρωποι αδύναμοι, βαθιά δυστυχισμένοι, χωρίς διάθεση να παλέψουν για να βγουν από τα αδιέξοδα τους, αναλώνονται συστηματικά σε μια προσπάθεια να πληγώσουν ο ένας τον άλλον όσο γίνεται περισσότερο με τα λόγια ή τις πράξεις τους: η μητέρα Violet, μια γυναίκα με τραυματική παιδική ηλικία, εξαρτημένη από το αλκοόλ και τα χάπια, πάσχει από καρκίνο του στόματος (…), παρ’ όλα αυτά έχει να πει μια …κακή κουβέντα για όλους. Η  μεγάλη κόρη Barb, η “αγαπημένη” της μαμάς, βρίσκεται στα πρόθυρα του διαζυγίου και στα πρόθυρα μεγάλων αλλαγών στη ζωή της γενικότερα, αλλά πάνω απ’ όλα δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι η μητέρα της την αγαπά περισσότερο από τις αδερφές της γιατί της μοιάζει. Η μεσαία αδερφή Ivy, ευαίσθητη αλλά χαμηλής αυτοεκτίμησης, σχεδόν αόρατη από τους άλλους, προσπαθεί απελπισμένα να ξεφύγει με οποιονδήποτε τρόπο από τη νοσηρή επιρροή της μητέρας της. Η μικρή κόρη Karen ψάχνει εναγωνίως ένα δεκανίκι για να αντιμετωπίσει την  αρρωστημένη ανασφάλεια της και πείθει τον εαυτό της ότι το βρίσκει, στο πρόσωπο ενός δήθεν επιτυχημένου αρραβωνιαστικού. Και η θεία Mattie Fae, μια γυναίκα που βασανίζεται από ενοχές και απωθημένα, εκτονώνει το θυμό της πάνω στον άντρα της και το γιο της. Δίπλα σ’ αυτούς τους γυναικείους χαρακτήρες, μέλη θα έλεγε κανείς μιας μητριαρχικής κοινωνίας μιας άλλης εποχής, στέκονται -για κάποιο ακατανόητο λόγο- ευνουχισμένοι ηθικά και συναισθηματικά, οι ανδρικοί χαρακτήρες του έργου. Ανήμποροι να αντισταθούν ή έστω να αρθρώσουν ουσιαστικό λόγο, επιλέγουν σαν λύση τη φυγή από την πραγματικότητα, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας. Μετά από μια σειρά ακραίων αντιπαραθέσεων, η λύση του δράματος θα βρει τους ήρωες πιο μόνους από ποτέ, αφού η όποια κάθαρση δεν δείχνει να είναι λυτρωτική για κανέναν. Ούτε βέβαια για το θεατή, στον οποίο δεν δίνεται ποτέ η ευκαιρία να ενδιαφερθεί για κάποιον από τους χαρακτήρες, να συμπονέσει, να συμπάσχει ή έστω να κατανοήσει τα κίνητρα του.

Το August:Osage County είναι τελικά αυτό που φαίνεται: ένα ατελείωτο ξεκατίνιασμα, μια συνεχής ανταλλαγή ύβρεων και αντεγκλήσεων μεταξύ των μελών μιας οικογένειας που δεν τολμούν να αγαπήσουν ή έστω να ανεχθούν ο ένας τον άλλον, ένα πραγματικό φεστιβάλ αναίτιας κακίας και εξωφρενικών δραματικών αποκαλύψεων -κάποιες από τις οποίες θα έκαναν το Νίκο Φώσκολο να ωχριά μπροστά τους. Και ίσως όλο αυτό το υλικό, εμπλουτισμένο με κάποιες ανάσες μαύρου χιούμορ, εντελώς απαραίτητου για να αποτινάξει την ξύλινη σοβαροφάνεια του, να έπαιρνε άλλες διαστάσεις στα χέρια ενός πιο “ψαγμένου” σκηνοθέτη, όπως ας πούμε ο Almodovar. Ο Wells όμως αρνείται στο θεατή έστω και ένα πονηρό κλείσιμο του ματιού, αφού σκηνοθετεί απρόσωπα και διεκπεραιωτικά. Δεν δείχνει να ενδιαφέρεται καν να μετατρέψει τις θεατρικές συμβάσεις του υλικού του σε γνήσιο κινηματογράφο, με αποτέλεσμα οι συνεχόμενες δραματικές κορυφώσεις να καταντούν αυτοσκοπός και οι χαρακτήρες του να φλερτάρουν έντονα με την καρικατούρα. Ακόμα και οι εξαιρετικοί ηθοποιοί που απαρτίζουν το cast και πιθανώς δελεάστηκαν από την -σαφή- οσκαρική προοπτική του εγχειρήματος, δείχνουν μπερδεμένοι, υποδυόμενοι τους ρόλους τους σα να βρίσκονται στο θεατρικό σανίδι αντί στο κινηματογραφικού πλατό, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη -μέγιστη- Meryl Streep, που παρ’ ότι βρίσκει ελεύθερο πεδίο σε έναν εξαιρετικά αβανταδόρικο ρόλο, για να μαγνητίσει  -για μια ακόμα φορά- το φακό, δεν αποφεύγει σε ορισμένα σημεία την υπερβολή. Καλύτερη όλων η Julia Roberts, που επανακάμπτει μετά από χρόνια σε μια μεγάλη ερμηνεία, ενώ ξεχωρίζουν ακόμα σε μικρότερους ρόλους ο Chris Cooper και η Julianne Nicholson, σε μια ταινία που χωρίς να είναι κακή, κουράζει και τον πιο καλοπροαίρετο θεατή με την αφόρητη υπερ-δραματικότητα της.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: “Εδώ μέσα γίνονται Σόδομα και Γόμορα”, έλεγε η Σαπφώ Νοταρά σε μια παλιά ελληνική ταινία, χωρίς να μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχουν και χειρότερα… Υπερβολή για την υπερβολή, δράμα για το δράμα, το μόνο που μπορεί να προσφέρει το August:Osage County στον ανυποψίαστο θεατή που θα πάρει την ταινία στα σοβαρά, είναι μια καλή δικαιολογία για να αρχίσει τα αντικαταθλιπτικά…

5/10