Le Passé

Το παρελθόν… φυγείν αδύνατον

2013, France/Italy, 130 min

Ελληνικός Τίτλος: Το Παρελθόν
Σκηνοθεσία: Asghar Farhadi/Σενάριο: Asghar Farhadi/Παίζουν: Bérénice Bejo, Ali Mosaffa, Tahar Rahim, Pauline Burlet, Elyes Aguis, Sabrina Ouazani, Jeanne Jestin, Babak Karimi

Στους κινηματογράφους από 10/10/2013

Ο Αχμάντ (Ali Mosaffa) γυρίζει από το Ιράν στο Παρίσι μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας για να επισημοποιήσει το διαζύγιο του με τη Μαρί (Bérénice Bejo). Σταδιακά θα ανακαλύψει ότι αυτή είναι έγκυος και ετοιμάζεται να παντρευτεί για τρίτη φορά το Σαμίρ (Tahar Rahim), η γυναίκα του οποίου βρίσκεται σε κώμα μετά από απόπειρα αυτοκτονίας, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα με τη μεγάλη της κόρη από τον πρώτο της γάμο. Η παρουσία του Αχμάντ θα αποβεί καταλυτική για την πορεία των ζωών όλων αυτών των ανθρώπων αλλά και της δικής του…

Ο πολυβραβευμένος Asghar Farhadi επιστρέφει μετά τη μεγάλη καλλιτεχνική επιτυχία του “A Seperation”/Ένας Χωρισμός (2011) με μια αντίστοιχου ύφους ταινία, η οποία βραβεύτηκε με το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής και με το Βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου στο φετινό Φεστιβάλ των Καννών. Ο Farhadi για πρώτη φορά γυρίζει ταινία εκτός Ιράν και συγκεκριμένα στο Παρίσι, αλλά αυτό ελάχιστα δείχνει να τον επηρεάζει -σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους του- αφού διατηρεί αναλλοίωτο το προσωπικό του στιλ και τους βασικούς άξονες της προβληματικής του.

Το Παρελθόν είναι μια ταινία  για την πολυπλοκότητα των  ανθρώπινων σχέσεων, τη δυσκολία της επικοινωνίας και της κατανόησης των αναγκών του καθενός και τα αγιάτρευτα τραύματα που συνεχίζουν να αιμορραγούν, αλλά πρέπει να κλείσουν για να προχωρήσεις παρακάτω... Ο Farhadi είναι ένας σκηνοθέτης που αγαπά βαθιά τους ήρωες του: άνθρωποι της διπλανής πόρτας που ζουν ήσυχες ζωές χωρίς μεγάλες φιλοδοξίες ή υψηλά ιδανικά, συναισθηματικά ευάλωτοι και επιρρεπείς σε λάθη, λόγω της έντονης ανάγκης τους να μη μείνουν μόνοι, να έχουν σημεία αναφοράς - σταθερές που να τους οδηγούν. Και εξ αιτίας αυτής της αγάπης του, τους ξεγυμνώνει μπροστά στο φακό ακόμα και στις πιο ιδιωτικές ή δύσκολες  στιγμές τους. Και μας κάνει να τους αγαπήσουμε και εμείς αυθόρμητα και αληθινά γιατί αποτελούν την προέκταση του εαυτού μας στην οθόνη. Από την πρώτη εξαιρετική σκηνή του αεροδρομίου μέχρι και το συγκλονιστικό φινάλε, ο Farhadi μας κάνει συμμέτοχους στις ζωές των ηρώων του με τρόπο τόσο απόλυτα φυσικό και αβίαστο, που όταν τελειώσει η ταινία αισθανόμαστε ότι αυτά που είδαμε τα έχουμε ζήσει πραγματικά. Με αργό αλλά σταθερό ρυθμό, συνεχώς αυξανόμενη ένταση και βασικό όπλο το λεπτοδουλεμένο όσο και αναλυτικό του σενάριο, συντηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον και πλάθει κάποιους από τους πιο ολοκληρωμένους χαρακτήρες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στο σινεμά. Μετά απ' όλα αυτά, μπορεί κανείς  να παραβλέψει και την ελαφρά αλλαγή ρότας της ταινίας στο δεύτερο μισό της, όταν δείχνει να φλερτάρει απρόσμενα με τις συμβάσεις ενός ιδιότυπου αστυνομικού θρίλερ και πάλι όμως απόλυτα στοχευμένα προς την τελική λύση.

Οι ήρωες του Farhadi δεν μπορούν να απεμπλακούν από το παρελθόν τους, παρ’ ότι πιστεύουν ότι αυτό θα αποτελέσει τη λύση στα προβλήματα τους. Η Μαρί προσπαθεί να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή της, πολεμά να ξεχάσει τον Αχμάντ, βάφει το σπίτι, αποθηκεύει τα πράγματα του στο υπόγειο και υποκρίνεται ότι ξεχνά πώς τρώγεται το ιρανικό φαγητό. Ο Αχμάντ από την άλλη, ενώ απουσιάζει για αρκετά χρόνια χωρίς να δίνει σημεία ζωής, επιστρέφει για να υπογράψει τα χαρτιά του διαζυγίου, ενώ θα μπορούσε να αναθέσει την υπόθεση σε κάποιον δικηγόρο. Μπαίνοντας σαν ξένος σ’ ένα σπίτι που κάποτε ήταν δικό του, γίνεται άθελα του ο καταλύτης των εξελίξεων στις ζωές όλων. Ο Σαμίρ μετά την απόπειρα αυτοκτονίας της γυναίκας του θέλει να παντρευτεί τη Μαρί για να προχωρήσει στη ζωή του, αλλά δεν μπορεί να ξεπεράσει τις ενοχές και τα αναπάντητα ερωτήματα που τον βασανίζουν. Τέλος και η Λουσί, η μεγαλύτερη κόρη της Μαρί από προηγούμενο γάμο, θέλει να διαγράψει τα λάθη του  παρελθόντος καταφεύγοντας σε πράξεις και συμπεριφορές που υποδηλώνουν τη νεαρή ηλικία της. Όλοι αυτοί, αλλά και οι συμπληρωματικοί χαρακτήρες που τους περιβάλλουν, μπλέκονται σε ένα ατελείωτο παιχνίδι αντιπαραθέσεων, αντεγκλήσεων και διαφωνιών -βγάζοντας στην επιφάνεια ακόμα και τις πιο άσχημες πτυχές του χαρακτήρα τους- προσπαθώντας να ξεφύγουν από την απομόνωση και την εσωστρέφεια, ξεχνώντας όμως ότι η επικοινωνία μεταξύ δυο ανθρώπων είναι πιο εύκολη όταν βασίζεται σε κοινά βιώματα, σημεία αναφοράς από το παρελθόν. Και μόνο όταν ο καθένας με τον τρόπο του το συνειδητοποιήσει αυτό, με αφορμή την παρουσία ενός "ξένου" στη ζωή τους, θα μπορέσουν να δουν το μέλλον με αισιοδοξία. 

Οι ηθοποιοί του φιλμ απόλυτα εναρμονισμένοι στις επιταγές του σκηνοθέτη, σαν μουσικά όργανα μιας εξαιρετικής ορχήστρας, ανταποκρίνονται πλήρως στις προσδοκίες του. Εξαιρετική η Bérénice Bejo σε ένα δύσκολο ρόλο, ενώ αποκάλυψη ο μικρός Elyes Aguis. Ίσως μικρή παραφωνία ο Tahar Rahim του Προφήτη, που εμφανίζεται αρκετά μονοδιάστατος και βαρύς σε σχέση με τις δυνατότητες του.

Για να ωριμάσεις πραγματικά και να προχωρήσεις παρακάτω, οφείλεις πρώτα απ’ όλα να αγαπήσεις και να αποδεχθείς το παρελθόν σου, μας δηλώνει ο Farhadi. Δυο άνθρωποι όσο και αν αγαπήθηκαν, όσο και αν μισήθηκαν, δεν μπορούν ποτέ να διαγράψουν την κοινή τους ζωή. Αυτή θα παραμένει  πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού, σαν μια κουκκίδα στο χάρτη των σχέσεων μιας ζωής, σαν την οικεία μυρωδιά ενός αρώματος που μπορεί να σε ξυπνήσει από το λήθαργο και να σε κάνει πάλι να αρχίσεις να αισθάνεσαι…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Βαθιά ανθρώπινο, αληθινό αλλά και συγκλονιστικό στην απλότητα του, με εξαιρετικό σενάριο και ολοκληρωμένους χαρακτήρες, το Παρελθόν είναι πραγματικά μια εξαιρετική ταινία που θυμόμαστε για πολύ καιρό.

8/10