Ξένοι στην Ιταλία

Όταν ένας άνθρωπος βρεθεί ξαφνικά σε ένα νέο περιβάλλον, έξω από την καθημερινή του ρουτίνα και τις συμβάσεις της κοινωνίας όπου ζει και ταυτόχρονα έρθει σε επαφή με μια διαφορετική κουλτούρα και πολιτισμό, είναι φυσικό να απελευθερώνεται πιο εύκολα από τις αντιστάσεις του και να ανοίγει την καρδιά και το μυαλό του σε νέα ερεθίσματα και προκλήσεις. Έτσι η προσωρινή ή μόνιμη εγκατάσταση σε μια άλλη χώρα συνδυάζεται συνήθως με μεγάλες αλλαγές στη ζωή ενός ανθρώπου, που αφορούν και τη συναισθηματική του κατάσταση και πολλές φορές οδηγεί στη γέννηση μεγάλων ερώτων. Το σινεμά αγαπούσε πάντα τους έρωτες που άνθισαν σε τέτοιες συγκυρίες, μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές χώρες  με σημαντικές κοινωνικές και πολιτισμικές διαφορές. Ειδικά για τους Αμερικανούς και Βορειοευρωπαίους σκηνοθέτες, η Μεσόγειος και ιδιαίτερα η Ιταλία αποτέλεσε ιδανικό σκηνικό: Το κλίμα, ο ήλιος, η ντόπια κουλτούρα, η μουσική, η ιστορία και τα μνημεία, καθώς και η φυσική ομορφιά της χώρας δημιουργούν ένα ελκυστικό πακέτο, στο οποίο δύσκολα μπορείς να αντισταθείς. Ο κινηματογραφικός φακός ταξιδεύοντας από τις πλατείες της Ρώμης ως τα σοκάκια της Βενετίας και από τις καταπράσινες  πεδιάδες της Τοσκάνης ως τις φιδωτές ακτές του Πορτοφίνο, του Αμάλφι και του Ποζιτάνο διηγήθηκε πάμπολλες τέτοιες ρομαντικές ιστορίες. Με αφορμή το “Den Skaldede Friseur” της Susanne Bier, αναφέρονται παρακάτω -με χρονολογική σειρά- 20 χαρακτηριστικές ταινίες στις οποίες ξένοι εμπλέκονται σε έρωτες στην Ιταλία. Κάθε επισήμανση ή υπενθύμιση είναι ευπρόσδεκτη…

September Affair (1950)

Οι Εραστές του Κάπρι

Σ’ αυτή τη δραματική κομεντί του William Dieterle, ο Joseph Cotten, ένας παντρεμένος επιχειρηματίας και η Joan Fontain, μια ταλαντούχα πιανίστρια γνωρίζονται σε μια πτήση από τη Ρώμη προς τη Νέα Υόρκη, που όμως σταματά στη Νάπολη λόγω τεχνικών προβλημάτων. Ενώ σταδιακά ερωτεύονται παράφορα, το αεροπλάνο ξαναφεύγει χωρίς αυτούς αλλά πέφτει στον ωκεανό. Αποφασίζουν λοιπόν να εγκατασταθούν στη Φλωρεντία και να αρχίσουν μια νέα ζωή, αφού θεωρούνται νεκροί από τους δικούς τους. Όμως ο έρωτας τους δεν θα αντέξει στη δοκιμασία… Μέσω της ταινίας έγινε ευρύτερα γνωστό το τραγούδι September Song του Kurt Weill, που είχε γραφτεί το 1938.

Roman Holiday (1953)

Διακοπές στη Ρώμη

Η Audrey Hepburn πριγκίπισσα κάποιας ευρωπαϊκής χώρας που κάνει διακοπές στη Ρώμη, απαρνιέται το ρόλο της, δραπετεύει από τη συμβατική καθημερινότητα της και  γνωρίζει τον αμερικανό δημοσιογράφο Gregory Peck που την ξεναγεί στην αιώνια πόλη, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζει τον έρωτα και την αληθινή ζωή. Η καλύτερη ever κινηματογραφική ξενάγηση στη Ρώμη (σκηνές της ταινίας έχουν γυριστεί μέσα σε γνωστά ρωμαϊκά μνημεία) με οδηγό την ανυπέρβλητη γοητεία της Hepburn και την εξαιρετική χημεία της με τον Peck, σε μια ταινία του William Wyler με σενάριο του Dalton Trumbo, που αποτελεί ορισμό του είδους “ρομαντική κομεντί”.

Three Coins in the Fountain (1954)

 Πιστεύουμε στον Έρωτα

Τρεις Αμερικανίδες που δουλεύουν στη Ρώμη, ψάχνουν να βρουν τον έρωτα πετώντας νομίσματα στη Φοντάνα ντι Τρέβι…. Η άποψη του μέσου Αμερικανού για την Ευρώπη και η σύγκρουση του αμερικάνικου τρόπου ζωής με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, παρουσιάζονται σ’ αυτή τη ρομαντική -ξεπερασμένη πια- κομεντί του Jean Negulesco με τους Clifton Webb, Dorothy McGuire, Jean Peters, Louis Jourdan, Rossano Brazzi, που έμεινε στην ιστορία για το ομώνυμο τραγούδι που κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου τραγουδιού. Η ταινία γνώρισε 3 remake αργότερα, ενώ σ’ αυτήν είναι χαλαρά βασισμένη και η πρόσφατη εμπορική επιτυχία When in Rome (2010).

Viaggio in Italia (1954)

Ταξίδι στην Ιταλία

Ο George Sanders και η Ingrid Bergman, ένα εύπορο συμβατικό ζευγάρι Άγγλων, ταξιδεύουν στη Νάπολη για να πουλήσουν μια πρόσφατα αποκτηθείσα κληρονομιά. Η σχέση τους βρίσκεται σε τέλμα: αυτή σκέφτεται την εγκυμοσύνη, ενώ αυτός φλερτάρει με άλλες γυναίκες. Ενώ όλα δείχνουν ότι το διαζύγιο είναι κοντά, μια σειρά από επισκέψεις στην Πομπηία, στο Κάπρι και άλλα αξιοθέατα της περιοχής ανανεώνουν τη σχέση τους και τελικά αποφασίζουν να δώσουν στο γάμο τους μια δεύτερη ευκαιρία. Παρά την μέτρια πορεία  του από εισπρακτικής πλευράς, η ταινία του Roberto Rossellini θεωρήθηκε από τον Τριφό η πρώτη μοντέρνα ταινία, ενώ βρίσκεται στη θέση 41 της λίστας του BFI με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.

Summertime (1955)

Διακοπές στη Βενετία

Σ’ αυτό το ρομαντικό δράμα του David Lean, η Katharine Hepburn είναι μια μεσόκοπη μοναχική Αμερικανίδα γραμματέας που κάνει τις διακοπές της στη Βενετία και γοητεύεται από το Rossano Brazzi, έναν ιδιοκτήτη αντικερί που κρύβει πολλά μυστικά… Η Βενετία θαυμάσια κινηματογραφημένη από το David Lean, είναι ουσιαστικά η πραγματική  πρωταγωνίστρια της ταινίας και καθορίζει την αρχή και το τέλος αυτού του παράξενου έρωτα, ενώ η Hepburn δίνει μια εξαιρετική ερμηνεία που της απέφερε μια ακόμα υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Γυναικείου ρόλου. Το θεατρικό έργο του Arthur Laurents στο οποίο ήταν βασισμένο το σενάριο, αργότερα έγινε επιτυχημένο μιούζικαλ στο Broadway.

A Farewell to Arms (1957)

Αποχαιρετισμός στα Όπλα

Βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ernest Hemingway, το χολιγουντιανό αυτό μελόδραμα του Charles Vidor εξελίσσεται στις ιταλικές Άλπεις κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Rock Hudson είναι ένας αμερικανός οδηγός ασθενοφόρου που τραυματίζεται κατά τη διάρκεια της μάχης και ερωτεύεται τη Jennifer Jones, που υποδύεται τη νοσοκόμα που τον κουράρει. Μαζί θα προσπαθήσουν να επιβιώσουν από τη φρίκη του πολέμου. Η ταινία δεν έκανε επιτυχημένη καριέρα κυρίως λόγω της κακής χημείας μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών, ενώ λέγεται ότι ο Hemingway είχε έντονες διαφωνίες με τον παραγωγό David O.Selznick για την επιλογή της Jones (συζύγου του τελευταίου) για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

It Started in Naples (1960)

 Διακοπές στη Νάπολη

Σ’ αυτήν τη ρομαντική κομεντί του Melville Shavelson που βασίζεται εξ ολοκλήρου στην ακτινοβολία του πρωταγωνιστικού της ζευγαριού, ο Clark Gable, ένας πουριτανός Αμερικανός δικηγόρος πηγαίνει στη Νάπολη για να τακτοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία του πρόσφατα αποθανόντος αδερφού του. Όταν ανακαλύπτει ότι ο αδερφός του έχει ένα δεκάχρονο γιο που καπνίζει σα φουγάρο και γνωρίζει τη Sophia Loren που είναι η θεία και κηδεμόνας του παιδιού, αλλά ταυτόχρονα δουλεύει σαν τραγουδίστρια σε καμπαρέ, τα πράγματα περιπλέκονται, ενώ φυσικά ο έρωτας δεν αργεί να κάνει την εμφάνιση του. 

Come September (1961)
Ραντεβού κάθε Σεπτέμβρη

Όταν ο αμερικανός επιχειρηματίας Rock Hudson επιστρέφει στη βίλα του στο Πορτοφίνο για τις ετήσιες διακοπές του, ανακαλύπτει ότι η για χρόνια ερωμένη του Gina Lollobrigida κουρασμένη από τις απραγματοποίητες υποσχέσεις του, ετοιμάζεται να παντρευτεί κάποιον άλλον. Ακόμα ο υπεύθυνος της βίλας του, για να βγάλει κάποια εύκολα λεφτά, την έχει μετατρέψει σε ξενοδοχείο που αυτή την εποχή φιλοξενεί μια ομάδα νεαρών αμερικανίδων που ψάχνουν τον έρωτα… Ανώδυνη και δροσερή ρομαντική κομεντί του Robert Mulligan, που βασίζεται στη γνωστή σύγκρουση ευρωπαϊκής-αμερικάνικης κουλτούρας και θίγει επιδερμικά και το χάσμα των γενεών.

Μοντέρνα Σταχτοπούτα (1965)

Σε μια από τις καλύτερες συνεργασίες του διδύμου Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ, ο αιώνιος έρωτας τους μεταναστεύει στη Ρώμη, όπου περνά από χίλια κύματα για να δικαιωθεί στο τέλος, αφού βέβαια η Βουγιουκλάκη πει και το θρυλικό “Με συγχωρείτε, ήταν τυχαίο”… Ο Αλέκος Σακελλάριος γράφει και σκηνοθετεί μια από τις πιο πετυχημένες  εγχώριες ρομαντικές κομεντί, που στηρίζεται βέβαια ως συνήθως στο νάζι και τη χαριτωμενιά της βασικής πρωταγωνίστριας καθώς και τη χημεία της με τον Παπαμιχαήλ, σε μια τουριστική κινηματογράφηση της “ερωτικής” Ρώμης, αλλά και σε κάποιους εξαιρετικούς δεύτερους ρόλους.

Morte a Venezia (1971)

Θάνατος στη Βενετία

Στο αριστούργημα του Luchino Visconti βασισμένο στη νουβέλα του Thomas Mann, που βέβαια δεν έχει καμιά σχέση με το κλίμα των υπόλοιπων ταινιών του αφιερώματος, ο εξαιρετικός Dirk Bogarde υποδύεται το Γκούσταβ, ένα συνθέτη που ταξιδεύει στη Βενετία για να ξεπεράσει την καλλιτεχνική και προσωπική του κρίση και ζει έναν πλατωνικό έρωτα για έναν Πολωνό νεαρό, που αντιπροσωπεύει γι αυτόν την ενσάρκωση της ιδανικής ομορφιάς. Ο Γκούσταβ μη μπορώντας να ξεπεράσει το δέος που νιώθει γι αυτήν, αφήνεται να καταστραφεί. O Visconti ταυτίζει τον απόλυτο έρωτα με το θάνατο, σε μια Βενετία που πεθαίνει και η ίδια από μια επιδημία χολέρας…

Avanti (1972)

Σε μια από τις τελευταίες ταινίες του μεγάλου Billy Wilder, ο Jack Lemmon, ένας εκκεντρικός και στρυφνός αμερικανός μεγαλοεπιχειρηματίας, ταξιδεύει στην Ίσκια για να παραλάβει τη σωρό του πατέρα του που επισκεπτόταν το νησί κάθε χρόνο και σκοτώθηκε σε ατύχημα. Όταν γνωρίζει τη Juliet Mills, μια απελευθερωμένη Αγγλίδα, ανακαλύπτει ότι ο πατέρας του διατηρούσε δεσμό με τη μητέρα της. Σταδιακά προσπαθώντας να ξεπεράσει την έκπληξη του, πέφτει κι αυτός στην ίδια παγίδα… Θαυμάσια γλυκόπικρη κομεντί που παίζει εξαιρετικά με τις διαφορετικές νοοτροπίες αμερικανών, άγγλων αλλά και ιταλών και προτείνει τον έρωτα ως μόνη συμβιβαστική λύση.

Don’t Look Now (1973)

Μετά τα Μεσάνυχτα

Το αριστούργημα του Nicolas Roeg βασισμένο σε μυθιστόρημα της Daphne du Maurier, μοιάζει παράταιρο σ’ αυτή τη λίστα καθότι δεν πρόκειται για μια απλή ερωτική ιστορία, αλλά για ένα ευφυέστατο μεταφυσικό θρίλερ με πολλές προεκτάσεις. Το ζευγάρι των Donald Sutherland και Julie Christie πηγαίνει στη Βενετία για να κλείσει τα τραύματα του από τον πρόσφατο χαμό της μικρής τους κόρης. Ο έρωτας τους ανανεώνεται ζώντας μέσα στην υγρή γοητεία της πόλης, αλλά όταν ο Sutherland αρχίζει να βλέπει κάποια περίεργα οράματα τα πράγματα περιπλέκονται… Η Βενετία σπάνια ήταν τόσο απειλητική σε ταινία, ενώ ειδική μνεία πρέπει να γίνει στην εκπληκτική ερωτική σκηνή της ταινίας που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στην εποχή της, αλλά ως σήμερα παραμένει μια από τις πιο όμορφες ερωτικές σκηνές στην ιστορία του σινεμά.

Room with a View (1985)

Δωμάτιο με Θέα

Βασισμένη στο μυθιστόρημα του E.M.Forster, η ταινία του James Ivory μας ταξιδεύει από  το Λονδίνο και την αγγλική επαρχία, στη Φλωρεντία και την Τοσκάνη των αρχών του 20^ου αιώνα. Ο έρωτας της Λούσι (Helena Bonham Carter) για τον Τζορτζ (Julian Sands) γεννιέται στα ηλιόλουστα τοπία της Τοσκάνης όπου ο Τζορτζ παραχωρεί στη Λούσι το δικό του δωμάτιο με θέα, περνά από διάφορες φάσεις όταν η Λούσι επιστρέφει στην αγγλική επαρχία, αλλά βρίσκει το δρόμο του στο τέλος, με την επιστροφή στην Τοσκάνη. Το ταξίδι στην Ιταλία είναι καθοριστικό για τη ζωή των δύο ηρώων, ενώ ο Ivory κάνει την καλύτερη ταινία της καριέρας του.

The Comfort of Strangers (1990)  

Ξένοι στη Βενετία

Ένα ζευγάρι Άγγλων που ανανεώνει τη σχέση του περνώντας τις διακοπές του στη Βενετία συναντιέται με ένα άλλο ζευγάρι κατοίκων της πόλης, που φαίνεται να έχει περίεργους σκοπούς. Η επαφή μαζί τους, θα τους δημιουργήσει αγιάτρευτα τραύματα… Christopher Walken, Rupert Everett, Natasha Richardson και Helen Mirren εμπλέκονται σε μια περίεργη “ερωτική” ιστορία που τους οδηγεί σε μια κατάδυση στα ενδότερα της ψυχής τους.  Ο Paul Schrader μπαίνει στη μακριά λίστα των σκηνοθετών που γοητεύτηκαν από το νοσηρό κλίμα της Βενετίας και παρ’ όλο το άσκοπα περίπλοκο σενάριο του Harold Pinter, καταφέρνει να αναπαραστήσει επαρκώς την ατμόσφαιρα της πόλης, χωρίς να φτάνει βέβαια στα επίπεδα του Nicolas Roeg. 

Enchanted April (1991)

Μαγεμένος Απρίλης

Κάπου στα 1920 τέσσερις Αγγλίδες απογοητευμένες από τη ζωή τους νοικιάζουν μια βίλα κοντά στο Πορτοφίνο για να περάσουν εκεί την άνοιξη και να επανεκτιμήσουν την πορεία της ζωής τους. Η διαμονή τους στην Ιταλική εξοχή θα τις βοηθήσει να πάρουν σημαντικές αποφάσεις, να κατανοήσουν τις ανάγκες τους και να ανανεώσουν τις σχέσεις τους με το αντρικό φύλο. Ο Mike Newell σκηνοθετεί τους Miranda Richardson, Joan Plowright, Alfred Molina, Michael Kitchen, σε μια ταινία χαμηλών τόνων, τρυφερή και ευαίσθητη που μοιάζει με περισσότερο με ζωγραφικό πίνακα, ένα ταξίδι αυτογνωσίας στην ιταλική επαρχία που ζεσταίνει την καρδιά και τις αισθήσεις.

Only You (1994) 

Μόνο για Σένα

Η Marisa Tomei επηρεασμένη από μια παιδική εμμονή, κυνηγά έναν άντρα που λέγεται Ντέιμον  Μπράντλι από τη Βενετία μέχρι το Ποζιτάνο, πιστεύοντας ότι είναι η αδελφή ψυχή της , ώσπου θα ανακαλύψει ότι αυτός που πραγματικά αγαπάει είναι ο Robert Downey Jr. Ρομαντική κομεντί πολλαπλών αλλαγών ρόλων και απίστευτων παρεξηγήσεων του Norman Jewison, που παρ’ ότι σεναριακά αφελής, παραμένει δροσερή και αισιόδοξη και μας προσφέρει μια πανδαισία υπέροχων ιταλικών τοπίων φωτογραφημένα από τον Sven Nykvist και ένα soundtrack που περιέχει από Αγνή Μπάλτσα και Louis Armstrong μέχρι Eros Ramazzotti και Michael Bolton.

Stealing Beauty (1996)

Κλεμμένη Ομορφιά

Η 19χρονη Λούσι ταξιδεύει στη Σιένα μετά την αυτοκτονία της ποιήτριας μητέρας της, για να της ζωγραφίσουν το πορτρέτο. Εκτός αυτού ψάχνει να βρει το νεαρό Ιταλό που την είχε φιλήσει 4 χρόνια πριν, ενώ ελπίζει να ανακαλύψει και την πραγματική ταυτότητα του πατέρα της. Οι εξελίξεις όμως θα είναι διαφορετικές απ’ αυτές που έχει σχεδιάσει στο μυαλό της… Ο Bernardo Bertolucci κινηματογραφεί την Τοσκάνη όπως μόνο αυτός ξέρει, δίνει στη Liv Tyler τον πρώτο πρωταγωνιστικό ρόλο της καριέρας της και μιλά για τα αγαπημένα του θέματα, τη ζωή, τον έρωτα και την ενηλικίωση σε μια ταινία πάντως που δεν γνώρισε αποδοχή από κοινό και κριτικούς.

Under the Tuscan Sun (2003)  

Ηλιόλουστος Έρωτας

Η Diane Lane, μετά το αναπάντεχο τέλος του γάμου της στην Αμερική, αποφασίζει να κάνει διακοπές στην Τοσκάνη. Γοητευμένη από τον ήλιο και το περιβάλλον αγοράζει μια παλιά βίλα την οποία επισκευάζει  και εγκαθίσταται εκεί. Παράλληλα ψάχνει ένα νέο έρωτα ανάμεσα στους καινούργιους της φίλους, πάνω απ’ όλα όμως παραμένει ερωτευμένη με τον ήλιο της Τοσκάνης. Ασήμαντη "τουριστική" κομεντί της Audrey Wells, που ξεχωρίζει λόγω της υπέροχης Diane Lane, μιας μικρής εμφάνισης του παλιού ιταλού σκηνοθέτη Mario Monicelli και βέβαια για τα υπέροχα ηλιόλουστα τοπία της Τοσκάνης που κατακλύζουν την οθόνη, προσδίδοντας στην ταινία μια επιπλέον γοητεία.

Letters to Juliet (2010)

Γράμματα στην Ιουλιέτα

Μια ρομαντική νεαρή αμερικανίδα ταξιδεύει μαζί με τον άντρα της στη Βερόνα, όπου γίνεται μέλος μιας ομάδας εθελοντριών που απαντούν σε γράμματα που γράφτηκαν προς την Ιουλιέτα (…) με ερωτήματα σχετικά με τον έρωτα. Η απάντηση της στο γράμμα μιας γυναίκας από το 1951, εξωθεί την τελευταία να έρθει στην Ιταλία για να αναζητήσει το χαμένο έρωτα της ζωής της… Μέτρια ρομαντική κομεντί του Gary Winick με ετερόκλητο κάστ (Amanda Seyfried, Gael Garcia Bernal, Vanessa Redgrave) και την απαραίτητη ερωτική ατμόσφαιρα στην πόλη του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας να κυριαρχεί. Συγκινητική στιγμή η επανένωση επί της οθόνης του πραγματικού -και στη ζωή- ζευγαριού Vanessa Redgrave-Franco Nero.

To Rome with Love (2012)  

Στη Ρώμη με Αγάπη

Η τελευταία στάση του Woody Allen στην ευρωπαϊκή του περιοδεία είναι η αιώνια πόλη. Χωρίς βέβαια να φτάνει στα επίπεδα των καλύτερων ταινιών του και παρότι η προσέγγιση του παραείναι τουριστική, η ταινία δε θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα. Ο Woody Allen, η Penélope Cruz, ο Jesse Eisenberg, ο Alec Baldwin, ο Roberto Benigni, ξένοι στην ίδια πόλη, ζουν και ερωτεύονται με τον γνώριμο τρόπο του σκηνοθέτη και μας ξεναγούν στα μνημεία και στις γειτονιές της Ρώμης με την απαραίτητη συνοδεία ιταλικής μουσικής και τραγουδιών. Μια χαριτωμένη κομεντί χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, που αποτελεί απλά ένα δείγμα της αγάπης του Woody Allen για την Ιταλία και τη Ρώμη.