54ο ΦΚΘ, Μέρα 10η: Επιστροφή στις Ρίζες

Nebraska/Νεμπράσκα

2013/USA/115min/Σκηνοθεσία: Alexander Payne/Σενάριο: Bob Nelson/Παίζουν: Bruce Dern, Will Forte, June Squibb, Bob Odenkirk, Stacy Keach, Marie-Louise Wilson, Rance Howard

Η νέα ταινία του -αγαπημένου του Φεστιβάλ- Alexander Payne, είναι ένα γλυκόπικρο road-movie, μέσω του οποίου ο σκηνοθέτης μας προσκαλεί σε ένα ταξίδι επιστροφής στις ρίζες, ως μοναδική λύση για να συμφιλιωθούμε με τα φαντάσματα του παρελθόντος και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος. Η “Nebraska”, η 6^η μεγάλου μήκους ταινία του και η πρώτη που σκηνοθετεί χωρίς δικό του σενάριο, αποτελεί παράλληλα και γι’ αυτόν αφορμή για πολλαπλές επιστροφές στο παρελθόν. Ο Payne επιστρέφει με την ταινία στον τόπο της καταγωγής του, τη Νεμπράσκα, ενώ παράλληλα επιστρέφει στις low budget χειροποίητες παραγωγές, αλλά και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου η πρώτη ταινία του “Citizen Ruth” (1996) είχε βραβευτεί για το σενάριο της.

O Γούντι Γκράντ είναι ένας γκρινιάρης, αλκοολικός, ηλικιωμένος άντρας, στα πρόθυρα της άνοιας, που ζει με τη γυναίκα του στη Μοντάνα. Όταν εξ’ αιτίας ενός διαφημιστικού κόλπου, θεωρεί λανθασμένα ότι έχει κερδίσει 1.000.000 δολάρια σε κάποιον διαγωνισμό, επιμένει να ταξιδέψει στη Νεμπράσκα για να εισπράξει τα χρήματα, παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειας του. Ο μικρότερος γιος του Ντέιβιντ, που βρίσκεται σε μια οριακή στιγμή της ζωής του, καθώς πρέπει να πάρει κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον του, βλέποντας αυτό το ταξίδι σαν μια ευκαιρία αναθέρμανσης της βαλτωμένης σχέσης του με τον πατέρα του, δέχεται να τον συνοδέψει. Πατέρας και γιος θα διασχίσουν τέσσερις πολιτείες με αυτοκίνητο, αλλά λόγω ενός απροόπτου, θα αναγκαστούν να περάσουν ένα Σαββατοκύριακο σε μια μικρή πόλη της Νεμπράσκα, τον τόπο καταγωγής του Γούντι, όπου αργότερα καταφθάνει και η γυναίκα του. Εκεί ο Ντέιβιντ θα γνωρίσει τα μέλη της οικογένειας του πατέρα του, θα μάθει πολλά πράγματα που δεν ήξερε για το παρελθόν του και τελικά θα δει τη σχέση τους με άλλο μάτι, ωριμάζοντας παράλληλα σαν χαρακτήρας.

Η Nebraska είναι μια “μικρή” ταινία φτιαγμένη με απλά υλικά και γνήσια συναισθήματα, απ’ αυτές που μόνο ο ανεξάρτητος αμερικανικός κινηματογράφος ξέρει απλόχερα να μας προσφέρει. Η θαυμάσια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Phedon Papamichael, μόνιμου συνεργάτη του Payne, αποτυπώνει τα ανοιχτά, άδεια τοπία των μεσοδυτικών πολιτειών και παρακολουθεί από κοντά τις ακίνητες ζωές των κατοίκων τους, που δείχνουν να έχουν αποδεχτεί ότι τίποτα δεν είναι δυνατόν να ανατρέψει την προδιαγεγραμμένη τους ρουτίνα, που εξαντλείται μεταξύ οικογενειακών συγκεντρώσεων και επισκέψεων στα τοπικά μπαρ. Το σενάριο του Bob Nelson ξέρει να ισορροπεί υπέροχα ανάμεσα στο κωμικό και το δραματικό, χτίζοντας χαρακτήρες στα όρια της καρικατούρας και της υπερβολής καμιά φορά, αλλά οικείους στον καθένα μας. Η επιλογή του Bruce Dern αποδεικνύεται σοφή, (αν και είχαν προηγηθεί επαφές με τους Gene Hackman και Jack Nicholson) και ανταμείφθηκε με το βραβείο Α’ Ανδρικού ρόλου στο φετινό φεστιβάλ των Καννών, όμως την παράσταση κλέβει η μητέρα/June Squibb, σε ένα σαφώς πιο αβανταδόρικο ρόλο. Και τέλος ο ίδιος ο Alexander Payne, αγκαλιάζοντας τους ήρωες του με αγάπη και κατανόηση, σκιαγραφεί τη σχέση πατέρα και γιου μέσα από ένα φίλτρο νοσταλγίας αλλά και ωριμότητας, που μπορεί να συγχωρεί πλέον τα λάθη του παρελθόντος. Το ταξίδι των δύο (φυσικά πιο σημαντικό από τον τελικό προορισμό), τελικά αποκτά μια διάσταση σχεδόν υπαρξιακή, αφού ο ουσιαστικός του στόχος είναι να μικρύνουν οι αποστάσεις και να εκπληρωθούν τα απωθημένα μιας ολόκληρης ζωής. Και παρ’ ότι ο Payne δεν αποφεύγει κάποιες σεναριακές ευκολίες και αμερικανιές, ιδιαίτερα προς το τέλος της ταινίας, δεν μπορεί να παραγνωρίσει κανείς, ότι το ταξίδι που μας προτείνει, ένα ταξίδι στην ωριμότητα και την αυτογνωσία -πολλές φορές δύσκολο και επώδυνο- αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε και εμείς να το κάνουμε…

6,5/10