54ο ΦΚΘ, Μέρα 8η: Έργα και Ημέρες Ενός Εκτελεστή της Μαφίας

Salvo/Σάλβο

2013/Italy/104min/Σκηνοθεσία: Fabio Grassadonia, Antonio Piazza/Σενάριο: Fabio Grassadonia, Antonio Piazza/Παίζουν: Saleh Bakri, Sara Serraiocco, Luigi Lo Cascio, Giuditta Perriera

Η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθετικού ντουέτου Antonio Piazza και Fabio Grassadonia, που κέρδισε το βραβείο της Εβδομάδας Κριτικής στο φετινό φεστιβάλ των Καννών, φιλοδοξεί να ανανεώσει την κουρασμένη μυθολογία των κλασικών γκανγκστερικών φιλμ, θεματικά αλλά και αισθητικά. Από τη μια πλευρά, επικεντρώνοντας κυρίως στο ψυχολογικό προφίλ και την ανθρώπινη πλευρά ενός αδίστακτου επαγγελματία δολοφόνου, που με αφορμή τη συνάντηση του με ένα τυφλό κορίτσι, ανακαλύπτει μέσα του ξεχασμένα ψήγματα ανθρωπιάς και αναθεωρεί ολόκληρη την προηγούμενη ζωή του και από την άλλη, επιστρατεύοντας έναν ιδιαίτερο τρόπο κινηματογράφησης που κρατά σε εγρήγορση όλες τις αισθήσεις του θεατή. Έχοντας σίγουρα στο μυαλό τους το Σαμουράι του Jean-Pierre Melville, αλλά και τον πρόσφατο Αμερικάνο του Anton Corbijn, οι Piazza και Grassadonia επιδεικνύουν ένα αξιοσημείωτο σκηνοθετικό ταλέντο, αλλά τελικά εγκλωβίζονται στο ισχνό τους σενάριο και χάνουν το παιχνίδι.

Οι εισαγωγικές σκηνές του Salvo είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Ο Σάλβο, ένας σκληρός και ανελέητος εκτελεστής της σισιλιάνικης μαφίας, μετά από μια ανταλλαγή πυροβολισμών και μια σκηνή καταδίωξης, μαθαίνει το όνομα του ανθρώπου που είναι υπεύθυνος για μια παγίδα που στήθηκε εναντίον του. Ακολουθώντας τις εντολές των αφεντικών του, εισβάλλει στο σπίτι του με σκοπό να τον σκοτώσει, για να ανακαλύψει όμως ότι το υποψήφιο θύμα έχει μια νεαρή τυφλή αδερφή, τη Ρίτα, η οποία είναι προς στιγμήν μόνη εκεί. Από κει και πέρα και για ένα εικοσάλεπτο περίπου, παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα ένα παιχνίδι γάτας και ποντικιού, μεταξύ του στυγνού εκτελεστή και του τυφλού κοριτσιού, που εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο. Με υποφωτισμένα πλάνα όπου τον πρώτο ρόλο παίζουν οι σκιές και συνεχή εναλλαγή point-of-view λήψεων (λήψεις όπου η κάμερα παρουσιάζει αυτά που βλέπουν τα μάτια του ήρωα), αλλά και κοντινών στα πρόσωπα των δυο πρωταγωνιστών, το σκηνοθετικό δίδυμο κατορθώνει να χτίσει ένα σκηνικό απίστευτης έντασης και αγωνίας. Το εντυπωσιακό δε είναι, ότι ενώ αρχικά παρακολουθούμε τη σκηνή μέσα από τα μάτια του Σάλβο, ξαφνικά η κάμερα αρχίζει να παρακολουθεί αυτά που “βλέπουν” τα μάτια της Ρίτα, με τον ήχο να παίζει εδώ τον πρώτο ρόλο. Η Ρίτα “παρακολουθεί” το φόνο του αδερφού της, όταν αυτός γυρίζει στο σπίτι, τον οποίο ούτε εμείς βλέπουμε, αλλά ακούμε αυτά που διαδραματίζονται όπως ακριβώς και αυτή. Όταν στη συνέχεια όμως βρίσκεται πολύ κοντά στο θάνατο, συμβαίνει κάτι περίεργο: σαν από θαύμα η Ρίτα αρχίζει να βλέπει. Ο Σάλβο έχοντας ήδη αποφασίσει -σε μια αναπάντεχη έξαρση ανθρωπισμού- να της χαρίσει τη ζωή, τη μεταφέρει σε ένα εγκαταλελειμμένο μεταλλείο, παλιό στέκι της μαφίας.

Στην εκπληκτική αυτή σκηνή, που θα μπορούσε από μόνη της να είναι μια σπουδαία ταινία μικρού μήκους, τα βλέμματα πραγματικά αποκαλύπτουν πολλά για τους χαρακτήρες των δυο πρωταγωνιστών, που χωρίς να ανταλλάξουν ούτε λέξη αναπτύσσουν μια εξαιρετική χημεία μεταξύ τους. Δυστυχώς όμως στη συνέχεια τα πράγματα παίρνουν μια προβλέψιμη και μάλλον αδιάφορη τροπή. Ο ρυθμός πέφτει, η ένταση εξαφανίζεται και η ιστορία επικεντρώνεται πια κυρίως στη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ του Σάλβο και της Ρίτα. Η αλλαγή της στάσης της τελευταίας όμως, που περνά από το μίσος και την περιφρόνηση, στη συμπάθεια και την εκτίμηση για το Σάλβο, παρ’ ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί μια πιθανή εκδήλωση του συνδρόμου της  Στοκχόλμης ή να συνδυαστεί με την ολική αναγέννηση της Ρίτα, μετά την επαναφορά της όρασης της, δεν πείθει καθόλου, αφού στο ενδιάμεσο δε συμβαίνει τίποτα απολύτως για να δικαιολογήσει μια τέτοια εξέλιξη. Αντίθετα ο Σάλβο περνά ατέλειωτες ώρες στο δωμάτιο που νοικιάζει, προσπαθώντας να πάρει μια απόφαση, ενώ παρεμβάλλονται κάποιες ανούσιες σκηνές με τους ιδιοκτήτες του σπιτιού και με τους συνεργάτες του, που δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα στην πλοκή. Τελικά μετά από πολύ σκέψη (…), ο Σάλβο έρχεται σε σύγκρουση με τους εργοδότες του σχετικά με την τύχη της Ρίτα, για να φτάσουμε ασθμαίνοντας στο ελαφρώς μπανάλ φινάλε, το οποίο αναβάλλεται συνεχώς, αφού υπάρχουν τρεις ή τέσσερις σκηνές, με κάποια από τις οποίες η ταινία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί νωρίτερα.

Έτσι αυτά που μένουν για να θυμάται κανείς, είναι η συγκλονιστική πρώτη μισή ώρα της ταινίας, η εξαιρετική κινηματογράφηση της περιοχής Αρενέλα του Παλέρμο όπου έγιναν τα γυρίσματα, οι πολύ καλές ερμηνείες των δυο πρωταγωνιστών, αλλά και τα ονόματα των δυο σκηνοθετών που σίγουρα θα μας απασχολήσουν στο μέλλον…

5,5/10