Le Mura di Malapaga

Μόνο για …συλλέκτες

1949, France/Italy, 84 min

Ελληνικός Τίτλος: Πέρα από τα Τείχη

Σκηνοθεσία: René Clément /Σενάριο: Jean Aurenche, Pierre Bost, Cesare Zavattini/Παίζουν: Jean Gabin, Isa Miranda, Vera Talchi, Andrea Checchi, Ave Ninchi, Renato Malavasi, Robert Dalban

Μετά το τέλος του πολέμου, ο Πιερ (Jean Gabin), φτάνει στο λιμάνι της Τζένοα κρυμμένος στο αμπάρι ενός πλοίου. Παρ’ ότι καταζητείται για τη δολοφονία της ερωμένης του στη Γαλλία, κατεβαίνει από το πλοίο λόγω ενός έντονου πονόδοντου και περιπλανιέται στην πόλη. Αφού του κλέβουν το πορτοφόλι, γνωρίζει την Τσεκίνα και στη συνέχεια τη μητέρα της Μάρτα (Isa Miranda), μια Ιταλίδα που δουλεύει σε μια ταβέρνα και έχει προβλήματα με τον άντρα της, η οποία τον ερωτεύεται και τον βοηθά. Όμως τα πράγματα δυσκολεύουν όταν η αστυνομία βρίσκει τα στοιχεία του και τον καταδιώκει…

To “Le Mura di Malapaga” (Au-delà des Grilles/Πέρα από τα Τείχη) είναι μια από τις πιο άγνωστες ταινίες του René Clément (Η μάχη των σιδηροδρόμων, Απαγορευμένα παιχνίδια, Γυμνοί στον ήλιο). Παρ’ όλα αυτά η ταινία ήταν διάσημη στην εποχή της, αφού κέρδισε βραβείο σκηνοθεσίας και Α’ Γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Καννών του 1949 και τιμητική διάκριση στα Όσκαρ του 1951 ως η καλύτερη ξενόγλωσση ταινία της χρονιάς (δεν υπήρχε ακόμα επισήμως το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας). Πρόκειται για μια ιταλογαλλική παραγωγή που ενώνει στο πανί δύο από τους μεγαλύτερους σταρ της εποχής στις χώρες τους, το Jean Gabin και την Isa Miranda. Χαρακτηριστικό του σεναρίου είναι ότι οι ιταλοί ηθοποιοί μιλούν μεταξύ τους στα ιταλικά, ενώ η Miranda και η Talchi με το Jean Gabin στα γαλλικά, προσδίδοντας στην ταινία ένα επιπλέον ρεαλιστικό στοιχείο. 

Ο Clément δημιούργησε ένα φιλμ που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υβρίδιο film-noir και ιταλικού νεορεαλισμού, με πολλά στοιχεία μελοδράματος (…). Αυτό άλλωστε είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα της ταινίας, ότι δηλαδή στέκεται συνέχεια μετέωρη μεταξύ πολλών και αταίριαστων κινηματογραφικών ειδών. Ο Clément  έχοντας στα χέρια του ένα συμβατικό ως μέτριο σενάριο, δείχνει αδύναμος να διαχειριστεί το πλήθος των κινηματογραφοφιλκών επιρροών του και να προσδώσει στην ταινία συμπαγή αφηγηματική γραμμή. Ενώ από τις πρώτες σκηνές οι βασικοί κώδικες του φιλμ-νουάρ κάνουν την εμφάνιση τους (ο σκληρός ήρωας με το σκοτεινό παρελθόν,  η πόλη που τον εγκλωβίζει μέσα στα τείχη της, το πεπρωμένο που τον κυνηγά, η συνάντηση με τη μοιραία γυναίκα) και η εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία δημιουργεί μια υποβλητική “καταραμένη” ατμόσφαιρα, από τη στιγμή που ο ήρωας χάνεται στα σοκάκια της Τζένοα, το σκηνικό αλλάζει και η ταινία μετατρέπεται σε μια λεπτομερή καταγραφή της ζωής της εργατικής τάξης της πόλης, βαδίζοντας στα χνάρια του νεότευκτου ιταλικού νεορεαλισμού και ενσωματώνοντας στην ιστορία πολλές και αχρείαστες υποπλοκές που αποδυναμώνουν το τελικό αποτέλεσμα.  Και κάπου ανάμεσα σ’ όλα αυτά υπάρχει κι ο έρωτας, ένας έρωτας όμως χαμηλόφωνος, ως έσχατη λύση και αναγκαίο κακό και για τους δύο πρωταγωνιστές, χωρίς πάθος και ένταση. Κι αυτός ο χαμηλών τόνων έρωτας όμως, στο τελευταίο μέρος της ταινίας  με τη βοήθεια και της πομπώδους μουσικής υπόκρουσης, παραφορτώνεται με πολλά μελοδραματικά στοιχεία, πιθανώς για να ικανοποιήσει τους θεατές της εποχής για να φτάσουμε τελικά σε ένα συμβατικό φινάλε χωρίς εκπλήξεις…

Κρίμα για τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών που δίνουν ότι μπορούν: ο Jean Gabin ξέρει καλά τα κατατόπια,  σε ένα ρόλο βέβαια που έχει ξαναπαίξει πολλές φορές , η Isa Miranda αινιγματική, γοητευτική και εύθραυστη, ενώ πραγματική αποκάλυψη είναι η Vera Talchi στο ρόλο της μικρής κόρης της, παρ’ ότι στο μέλλον δεν έκανε μεγάλη καριέρα …  Κρίμα και για το υπέροχο φυσικό σκηνικό των τειχών της Τζένοα, που δεν αξιοποιήθηκε όσο θα μπορούσε…

Ίσως να φταίει το γεγονός ότι νιώθεις ότι όλα αυτά κάπου τα έχεις ξαναδεί πολλές φορές και μάλιστα καλύτερα… ίσως πάλι τελικά η ταινία του Clément  να γέρασε άσχημα με την πάροδο του χρόνου. Πάντως από τον άνθρωπο που μόλις 2 χρόνια μετά έπαιξε με τα αριστουργηματικά “Απαγορευμένα Παιχνίδια”, θα περίμενε κανείς κάτι καλύτερο…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Γερασμένη από το χρόνο, ακροβατώντας ανεπιτυχώς ανάμεσα σε διάφορα στιλ και κινηματογραφικά ρεύματα, η ταινία βλέπεται πια μόνο για ιστορικούς λόγους από μανιώδεις σινεφίλ…

4/10